یکی از جاذبه هایی که برای مردم ایران از اهمیت خاصی برخوردار بوده، بنای تاریخی پاسارگاد شیراز است. این بنا که به شهر مادر سلیمان نیز معروف می باشد دارای  قدمتی 2500 ساله است . پاسارگاد شیراز ، در دشتی بزرگ واقع در دشت پاسارگاد در قسمت شمالی استان فارس و در حصار رشته کوه های زاگرس در فاصله 130 کیلومتری شمال شیراز قرار دارد. که به علت وجود مقبره کوروش بزرگ که یکی از بزرگترین و مهمترین پادشاهان دوران هخامنشی بود اهمیتی دو چندان پیدا کرده است. به نحوی که در اوایل سال 1393 بازدید تورهای اروپایی از این مکان رشد 200 درصدی نسبت به سالهای قبل خود داشته است . حال در این مقاله می خواهیم جذابیت های این بنا را معرفی کرده و بیشتر با مجموعه پاسارگاد آشنا شوید.

 مجموعه تاریخی پاسارگاد شیراز ، در تاریخ 24 شهریور 1310 با شماره ثبت 19 ثبت ملی شد و در سال 2004 میلادی معادل با 1383 شمسی در 28امین نشست یونسکو به شماره ثبت 1106  به عنوان پنجمین مجموعه ثبت شده با 100 درصد آرا به ثبت رسید .

حال به تاریخچه پاسارگاد و چگونگی ایجاد آن می پردازیم :

هخامنشیان در سرزمینی به نام پاسارگاد زاده شده اند، خاندان پارس ، در سال 550 قبل از میلاد، بر مادها پیروز شدند، کوروش دوم بر پایه سنت این منطقه را پایتخت انتخاب کرد ، به علت اینکه در نزدیکی منطقه ای بود ، که بر ایشتووگو پادشاه ماد پیروز شد . این پیروزی باعث پیروزی های دیگری مانند چیرگی بر لیدی ، بابل نو ، و مصر را به دنبال داشت. امپراتوری هخامنشی سپس به دست پسر او کمبوجیه و داریوش اول پایدار و وسعت یافت . از کوروش کبیر در گذشته به عنوان آزاد کننده و شخصی که یهودیها را از تبعید بازگردانده یاد شده است.

داریوش بزرگ پایتخت نمادین خود را در شهر پارسه در 70 کیلومتری جنوب پاسارگاد بنا نهاد . تا زمانی که اسکندر مقدونیه در سال 330 قبل از میلاد بر امپراتوری هخامنشی غلبه کرد ، پاسارگاد پایگاه مهم سلسله ای باقی ماند.

در عصرهای بعدی ، از تل تخت کماکان به عنوان یک قلعه سود برداری می شد ، با اینکه کاخ ها آزاد شده و دوباره مصالح آنها مورد استفاده قرار می گرفت . از قرن هفتم به بعد ، آرامگاه کوروش بزرگ به آرامگاه مادر سلیمان تغییر نام پیدا کرد و به یک مکان زیارتی تبدیل شد . در قرن دهم دور آن مسجد کوچکی بنا گردید ، که تا قرن چهارم مورد استفاده قرار گرفت این محوطه طی قرن ها مورد بازدید مسافران بود که باعث از دست رفتن تدریجی اجزاء مختلف آن شد.

در قرن هفتم قمری اتابکی از سلغریان پارس در نزدیکی آرامگاه کوروش بزرگ مسجدی بنا کرد که در آن از سنگ کاخ ها استفاده شده بود . به مناسبت جشن های 2500 ساله شاهنشاهی ایران در سال 1971 این سنگها دوباره به جاهای اصلی خود بازگردانده شدند کاخ محل زندگی او بدون تردید بیانگر معماری زمان یونانی می باشد . زمانی که کوروش کبیر در سال 545 قبل از میلاد سارد را به تصرف در آورد شیفته بناهای مرمرین شاهان لیدی قرار گرفت و به همین علت خیلی سریع شماری از اساتید اهل لیدی را برای کار در پاسارگاد فراخواند . در کاخ تناسب سنگهای تیره و روشن مخصوصا در پایه ها نظرات را به خود جلب می کرد .

ازاسنادی که تاریخ نویسان یونانی و رومی باقی گذاشته اند مشخص است که پاسارگاد را بیشتر حاصل کار کوروش کبیر می دانسته اند این نگرش به چند دلیل دیگر نیز ثابت شده است .

اولین دلیل : آرامگاه کوروش بزرگ که خودش آن را بنا کرده بود ، نشان از ارتباطی میان طراحی نقشه و کاربرد نما پردازی در میان باغ بزرگ پاسارگاد با کاخ های دروازه است . که نشان می دهد همگی حاصل فکر و خلاقیت یک نفر یعنی کوروش بزرگ بوده است

 دومین دلیل : کتیبه سه زبانه عیلامی ، پارسی باستان و اکدی بر روی جزرها و درگاه های آن سه کاخ نشانگر این است که آنها با کوروش کبیر در ارتباط بوده اند.

سومین دلیل : نوع معماری و به خصوص نحوه سنگ تراشی و بست های قدیمی هر چند کوتاه بر معماری تخت جمشید را که از ابتدای دوره داریوش بزرگ شکل گرفته بود نشان می دهد و به خصوص در نقوش ، که از سنت های کشورهای مختلف گرفته شده اند ، اما هنوز به طور ثابت فضا و ساخت ایرانی نگرفته اند و کاملا مشخص است که حالتی آزمایشی و نمادین داشته است و آثار سنگ تراشان لودیه ای و ایوانه ای به خصوص در نوع تراش سنگ ها و ابزار آلات سنگ تراشی پیداست . در نتیجه می توان با قاطعیت بیان کرد که بناهای پاسارگاد با کوروش بزرگ آغاز شده است.

در سال 529 قبل از میلاد کوروش بزرگ به قبیله هایی از سکاها در آسیای مرکزی هجوم برد و در جنگ با ماساگت ها دار فانی را وداع گفت .جسد وی را مومیایی کرده و داخل تختی از طلا قرار داده و اشیاء با ارزش پادشاهی و جنگی او را در کنارش گذاشتند. باستان شناسان عهد اسکندر نقل می کنند، زمانی که اسکندر به پاسارگاد آمد و از آرامگاه کوروش بزرگ که بین باغی بزرگ قرار داشت، بازدید کرد به آریستوبولوس دستور داد که  داخل مقبره را تزئین کند. وی داخل مقبره یک میز و تعدادی ظروف طلایی و سلاح های با ارزش و لباس های خود کوروش و تمامی جواهراتی را که زمانی به خود می آویخت یا به دست می کرد را مشاهده کرد. این آرامگاه در آن زمان توسط شماری از مغان ها ( در اصل طایفه ای از مادها که امورات مذهبی را انجام می دادند) محافظت می شد ولی در زمان اسکندر مورد حمله و سرقت قرار گرفت و تمامی اشیاء با ارزشش به سرقت رفت.

ویژگی های ارزشمند بنای پاسارگاد شیراز:

اولین پایتخت شاهنشاهی هخامنشی در مرکز استان فارس، در دشت ، رودخانه پلوار قرار دارد . نام این شهر  “اردوگاه پارس”  از موقعیت مکانی شهر برآورد شده است . در قرن ششم پیش از میلاد کوروش بزرگ این شهر را بنا کرد .

محوطه اصلی توسط یک منطقه بزرگ طبیعی محصور شده است ، که شامل حدودا 7127هکتار است. محوطه اصلی شامل مکان های زیر می شود:

آرامگاه کوروش بزرگ ، باغ پادشاهی پاسارگاد ، مسجد پاسارگاد ، پل ، کاخ اختصاصی ، آب نماهای باغ شاهی ، ساختارهای دفاعی تل تخت،محوطه مقدس ، کاخ بارعام ، دوکوشک ، آرامگاه کمبوجیه ، کاروانسرای مظفری ، تنگه بلاغی.

محوطه مرکزی ، محوطه ای حفاری شده است . ولی پایتخت باستانی (شهرستان پاسارگاد) منطقه ای بسیار عظیم تر از منطقه مرکزی است که هنوز حفاری نشده است . در اطراف محوطه حفاظتی باز مانده های دیگری از جمله : محدوده مقدس( حدود سال 530-550  قبل از میلاد) ، و محوطه های تل نخودی ، تل سه آسیاب ، تل خاری ، دوتلان ، که برخی از اینها به قبل از تاریخ برمی گردد ، همچنین مدرسه یا کاروانسرا(قرن 14 میلادی) نیز به قبل از تاریخ برمی گردد . همینطور 5 روستا که محل سکونت کشاورزان است در محوطه حفاظتی وجود دارد.

بنده به عنوان یک گردشگر هر گاه به شهر شیراز سفر میکنم یکی از اولویتهایم برای بازدید رفتن به پاسارگاد و بازدید از آرامگاه کوروش بزرگ می باشد به نظر من یک ایرانی اصیل هیچ گاه این فرصت را از دست نمی دهد و حتما برای بازدید از این بنا ارزشمند به شهر شیراز (شهرستان پاسارگاد) سفر کرده  و از نزدیک این بنا را دیدار می کند.

جذاب ترین بخش این مجموعه بنای آرامگاه کوروش بزرگ است که بیشتر معروف به مشهد شهر مادر سلیمان بوده است . در سال1820 بعد از بررسی های باستان شناسی ، هویت اصلی بنا به عنوان آرامگاه کوروش بزرگ تشخیص داده شد ، و همچون گوهری در دشت می درخشید . این آرامگاه قریب 530 تا 540 قبل از میلاد از سنگ آهکی به رنگ سفید ساخته شده است . بنای آرامگاه بین باغ های سلطنتی قرار داشته و از سنگ های عظیمی که طول برخی از آنها به هفت متر می رسد ، ساخته شده است.

بنای آرامگاه کوروش بزرگ دارای دو بخش معروف است :

اولین بخش ، سکویی 6 پله ای که قاعده آن مربع مستطیلی به طول 165متر مربع است.

دومین بخش ، چهار دیواری کوچک به وسعت 7/5 متر مربع که سقف به شکل شیب بامی دارد و ضخامت دیوارهایش به 1/5 متر می رسد.

انبار آرامگاه ، در اوج ، شکل یک خانه شیروانی ساده با یک ورودی کوچک در غرب را داراست . قریب به 1 قرن پیش اعتقاد بر این بود ، که این بنا آرامگاه مادر سلیمان باشد و در عصر اتابکان در زمان آل بویه با استفاده از ستون های باقی مانده از کاخ های باستانی مسجدی به نام مسجد اتابکی دور آن ساخته ومحرابی کوچک در انبار کنده کاری شد. در در دهه 1970 باقی مانده های مسجد پاکسازی شده و قسمت های تاریخی به قریبی مکان های اصلیشان بازگردانده شدند.

در شیب سقف آرامگاه دو سوراخ عظیم وجود دارد که برای کاستن وزن سقف ایجاد شده و برخی به علت نداشتن اطلاعات ، آن مکان را ، مکان نگهداری جسم کوروش  کبیر و همسرش دانسته اند.

ویژگی های بارز این بنا ارزشمند :

نشانگر شاهکاری از نبوغ ساخته‌های بشری است.  نمادی از تبادل ارزش‌های والای انسانی در دوره زمانی خاص و در یک حوزه فرهنگی جهانی در رابطه با پیشرفت‌های معماری، فنی، ساخته‌های هنری، طراحی شهرها و مناظر است . نشانگر گواهی منحصر به‌فرد یا حداقل استثنایی از یک سنت فرهنگی یا تمدن که هنوز پابرجاست و یا از بین رفته است. و نمونه‌ای برجسته از گونه‌ای بنا، معماری مجموعه فنی ویا منظر که در تاریخ بشر مرحله چشمگیری است.

متن منشور حقوق بشر کوروش کبیر :

اینک که به یاری «مزدا» تاج سلطنت ایران و بابل و کشورهای چهارگوشه جهان را به سرگذاشته ام اعلام می کنم که تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد دین و آئین و رسوم ملت هائی را که من پادشاه آنها هستم محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زیر دستان من دین و آئین و رسوم ملت هائی که من پادشاه آنها هستم یا ملت های دیگر را مورد تحقیر قرار بدهند یا به آنها توهین نمایند.من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده ام تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد هرگز سلطنت خود را بر هیچ ملتی تحمیل نخواهم کرد و هر ملتی آزاد است که مرا به سلطنت خود قبول کند یا نکند و هرگاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد. من تا روزی که پادشاه ایران هستم نخواهم گذاشت کسی به دیگری ظلم کند و اگر شخصی مظلوم واقع شد من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد.من تا روزی که پادشاه هستم نخواهم گذاشت مال غیر منقول یا منقول دیگری را به زور یا به طریق دیگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضایت صاحب مال ، تصرف نماید و من تا روزی که زنده هستم نخواهم گذاشت که شخصی دیگری را به بیگاری بگیرد و بدون پرداخت مزد وی را به کار وا دارد.

من امروز اعلام می کنم که هر کسی آزاد است که هر دینی را که میل دارد بپرستد و در هر نقطه که میل دارد سکونت کند مشروط بر اینکه در آنجا حق کسی را غصب ننماید و هر شغلی را که میل دارد پیش بگیرد و مال خود را به هر نحو که مایل است به مصرف برساند مشروط بر اینکه لطمه به حقوق دیگران نزند. هیچ کس را نباید به مناسبت تقصیری که یکی از خویشاوندانش کرده مجازات کرد . من برده داری را برانداختم . به بدبختی های آنان پایان بخشیدم .

من تا روزی که به یاری مزدا زنده هستم و سلطنت می کنم نخواهم گذاشت که مردان و زنان را به عنوان غلام و کنیز بفروشند و حکام و زیر دستان من مکلف هستند که در حوزه حکومت و ماموریت خود مانع از فروش و خرید مردان و زنان بعنوان غلام و کنیز بشوند و رسم بردگی باید به کلی از جهان برافتد.

از مزدا خواهانم که مرا در راه اجرای تعهداتی که نسبت به ملت های ایران و بابل و ملل چهار جانب جهان بر عهده گرفته ام موفق گرداند.

صنایع دستی همدان ، قدمتی به اندازه تاریخ کهن آن دارد. صنایع دستی همدان، میراث معنوی این استان محسوب می شوند. در کنار آثار تاریخی، صنایع دستی شهر همدان، توجه گردشگران داخلی و خارچی را به خود جلب می کند. همچنین علاوه بر شهرت داخلی، در سطح بین الملل و صادراتی نیز زبانزد دارد. صنایع دستی همدان قالی بافی، چرم دوزی، گلیم، مرواربافی و گیوه بافی می باشد، و از همه مهمترمیتوان بهسفال و سرامیک لالجین اشاره کرد.

صنایع دستی دیگر این شهر عبارتند از :

• منبت کاری
• معرق کاری
• مسگری
• قلم زنی
• سنگ تراشی
• طلاکوبی
• نقره کوبی

سفال لالجین همدان

در بازارها و بازارچه های صنایع دستی اطراف آثار تاریخی همدان آنچه بیشتر از همه خودنمایی می نماید، اشیاء سفالی، در رنگ ها و طرح های مختلف است که نظر همگان را به خود جلب می کند. شاید بتوان گفت هنر ساخت وسایل گلی، یکی از اولین هنرهایی است که بشر آموخت و به این وسیله مایحتاج مورد نیاز زندگیش را ساخت. لالجین همدان هم در زمینه سفالگری قدمتی بیش از 700 سال دارد. این اشیاء زیبا در شهر همدان یافت می شود و می توانیم بعنوان یادگاری از سفر به همدان، همراه خود ببریم. ظرف، تابلو،مجسمه، ترکیب سفال با دیگر هنرها مانند جوب، منبت، مینا کاری و … آثاری است که به چشم میخورند. سفال لالجین همدان را میتوانیم به دو بخش تقسیم کنیم بخش اول آنچه در 70 سال پیش، تولید می شد که از لحاظ شکل ظاهری و اندازه متفاوت است و بیشتر برروی آن طرح و نگارهای زیبا کشیده شده است. بخش دوم بازمیگردد به 30 سال گذشته، آنچه ساخته شد در رنگ های ساده بود گاهی به سبک چینی سفید هم دیده میشد. برای آشنایی بهتر با هنر سفالگری همدان پیشنهاد می کنم حتما بازدیدی از موزه ی سفال که در یکی از محله های قدیمی همدان است، داشته باشید.

چرم همدان

استان همدان به دلیل آب و هوای مناسب، در زمینه دامپروری قدمت طولانی دارد و سابقه تولید چرم در این منطقه به بیش از 3000 سال می رسد . در زمان های گذشته همدان در زمینه تولید چرم و چرم دوزی آن پیشتاز بوده است و این شهر به دباغخانه معروف بود، و کارگاه هایی مختص دباغی پوست حیوانات وجود داشت که امروزه خیلی از آن ها تعطیل شده اند. در گذشته چرم همدان شهرت بسیاری داشته و به دیگر کشور های هم صادر می شده است. کمربند، کیف، کفش، جاکلیدی و لباس های چرم دست سازهایی هستند که توسط هنرمندان این حرفه ساخته می شوند. همچنین ناگفته نماند اولین کارخانه چرم سازی ایران در شهر همدان تاسیس شد. پس یکی از بهترین سوغات های همدان ، صنایع چرم این شهر است.  

قالی بافی همدان 

در بسیاری از شهرهای ایران هنر قالی بافی رونق دارد. شهر همدان به دلیل رونق کشاورزی و دامداری و تولید پشم و نخ های مرغوب یکی از پیشگامان در این زمینه است. هنرمندان قالی باف همدان مانند سایر شهرها، سبک و سیاق خاص خود را در بافت فرش دارند. ویژگی هایی که می توان به آنها اشاره کرد استفاده از پشم های دست ریس شده و رنگرزی طبیعی همچنین طرح های شکسته و هندسی می باشد. ماهی و ترنج هم طرح هایی هیتند که بیشتر به چشم میخورند همچنین برای رنگ آن از شیره ی گیاهان استفاده می کنند که به اصطلاح قالی هایی با رنگ های ثابت گفته می شوند و هر چه کهنه تر شوند زیبایی آن ها بیشتر خواهد شد. اما امروزه از رنگ های شیمیایی استفاده می کنندکه بعد از مدتی قالی ها رنگ پریده می شوند. قالی های همدان اسم های گوناگونی دارند که پنج چارک و دوزرعی طرفداران بسیاری دارد. فرش های خرکی، کناره، پشتی، روکرسی مشتری کمتری دارد. در این بین میتوان تابلوفرش های زیبا و نفیسی هم یافت.

گلیم همدان

گلیم فرش بافته شده ی صاف و یا قالی بدون گره، پرز و خواب می باشد. معمولا گلیم هنر دست عشایر هر منطقه است که برای استفاده خود می بافند همدان هم در زمینه بافت گلیم در ایران جایگاه بالایی دارد. نقش و طرح گلیم در هر منطقه مختص خودش است و میتوان از روی طرح هر گلیم گفت از کدام شهر است . نقش گلیم همدان گل لاله، خرچنگی، زنگوله، گل سبدی، گل قندی، ضربدری، دست دلبر، جناقی و اسلیمی است. شهر نهاوند استان همدان،در این صنعت پیشروتر است و گلیم های این منطقه جزو کالاهای صادراتی می باشد .

مروار بافی همدان

مرواربافی هنری با عمر 50 سال، در همدان است. مروار در بخش هایی از استان همدان کشت می شود که کیفیت و مرغوبیت ترکه هایش آن را مناسب برای بافت انواع محصولات حصیری کرده است. مروار بافی علاوه بر استان همدان، در دیگر شهرهای ایران هم انجام میشود ولی چوب مورد نیازشان را، از همدان تامین میکنند. این بافته های زیبا را می توان در شکل انواع سبدها، مبلمان، میزو صندلی، …. دید. شیوه ی بافت به این صورت است که ترکه هایی که قابلیت تقسیم شدن به سه یا چهار قسمت دارند را جدا کرده و می خیسانند تا منعطف شود و پس از آن به شیوه ی مخصوص خود شروع به بافت می کنند. این سبدهای زیبا را میتوان بعنوان یادگاری از صنایع دستی استان همدان بهمراه خود به شهرمان ببریم چون کمتر کسی این سبد بافی همدان را می شناسد. 

گیوه بافی همدان

در گذشته گیوه طرفداران بسیاری داشت، بزرگترین مزیت گیوه سرد بودنش بود که در فصل تابستان استفاده بسیاری داشت. در این حرفه کفش هایی می دوزند که رویه آن نخ های پنبه ای و زیرش، از چرم درست می شود. اما امروزه کفش های صنعتی جای آنها را گرفته اند، و تقریبا میتوان گفت دیگر تولید نمی شوند اما در چند روستای همدان زنان به این هنر مشغولند و منبع درآمد خوبی از این راه دارند.

میرزا محمد علی بیگ معروف به صائبا، از سخنوران نامدار قرن یازدهم هجری قمری است. خانواده صائب تبریزی دارای اصالت تبریزی و آنچه درباره خانواده ایشان گفته شده که آن ها از وابستگان شمس مغربی (شاعر قرن هشتم هجری قمری) بودند. صائب، در تبریز متولد شد و سال های کودکی و نوجوانی اش به روزگار شاه عباس اول گذشت. صائب تبریزی در جوانی به حج رفت و مدتی در شهرهای عثمانی به گشت و گذار پرداخت، سپس به ایران بازگشت. در سال های پایانی پادشاهی شاه عباس از اصفهان به کابل رفت که در آن زمان ظفرخان بر آن جا حکمرانی می کرد. صائب تبریزی در کابل مورد محبوب ظفرخان و در اگره مورد کرامات شاه جهان قرار گرفت.

در روزگار صفویان، شاهان به سبب تسلط زبان ترکی، شاعران فارسی زبان را اکرام نمی کردند و فقیهان بر دربار صفوی مسلط بودند که اجازه تکاپو را از شاعران گرفته بودند. به همین دلیل شاعران به دربار تیموریان هند رفته و رویاهای خویش را محقق می دیدند.

آنچه در زندگی نامه صائب تبریزی آمده که ایشان، در هند مورد احترام شاعران دیگر واقع شد بطوریکه بعد از شش سال درد دوری از وطن همراه پدرش به ایران بازگشت و به حضور شاه عباس دوم رسید و عنوان ملک الشعرایی یافت.

میرزا محمد علی بیگ صائب تبریزی، شعر بسیار می سرود که شمار اشعار او را از شصت هزار تا صد و بیست هزار بیت بیان نمودند.

شعر صائب تبریزی، شعر احساس و حکمت عامه است. در شعر صائب تبریزی، دردها و اندیشه های مردم مجال بیان می یابند و زبان عامه است که آن را تازگی می بخشد و ظرافتی بی همانند، آن را از راه و رسم شاعران مدرسه جدا می کند.

در شعرهای بازمانده از صائب تبریزی قصیده، مثنوی و غزل هم وجود دارد که سخن شناسان قصیده و مثنوی هایش را چندان نستوده اند. آن چه از شعرش او را از دیگر شاعران عصر صفوی و دیگر ادوار تاریخ ادبی ایران امتیاز بخشیده است، غزل های او می باشد. غزلیات صائب تبریزی دارای مضمون های نو ، دگرگونی و هیجان است و پرده هایی بدیع و نگارین ایجاد می کند.

صائب تبریزی، خط شکسته نستعلیق را به شیوه ای شیرین نوشته و نسخه هایی از دیوان صائب تبریزی به خط خودش در گوشه و کنار جهان به چاپ رسیده است.

صائب تبریزی، به سال 1081 هجری قمری در باغ اصفهان که اینک به قبر آقا معروف است  به خاک سپرده شد. آرامگاه صائب تبریزی هم اینک در کنار نهر نیاصرم ، خیابان صائب می باشد.

در اینجا نگاهی می اندازیم به صنایع دستی اصفهان که شهرت جهانی دارند. و شاید بسیاری از مردم دنیا، ایران را با صنایع دستی شهرهایی چون اصفهان بشناسند. صنایع دستی شهر اصفهان نشان دهنده ی ذوق و هنری است که مردمش داشتند. 

صنایع دستی اصفهان، قدمتی طولانی دارد. اوج رونق و شکوفا شدن این هنرهای زیبا دوران صفویه بود، از آن زمان این مهارت از هنرمندان و استادان بزرگ، با روش استاد شاگردی، نسل به نسل منتقل شد تا به امروز. صنایع دستی اصفهان پستی بلندی های زیادی داشته است. پس از رونق دوران صفویه، بازار این حرفه در زمان قاجاریه از رونق افتاد و بعد از انقلاب مشروطه، جان تازه ای گرفت و خوشبختانه هنوز هم پابرجاست. با نگاه کردن به آثار تاریخی زیبای اصفهان میتوان اصالت هنرهایی چون کاشی کاری، تزئینات آجری، آینه کاری، انواع خط و گچ بری در دیواره، سقف ، ستون و … مساجد، عمارت ها و دیگر آثار تاریخیش دید.

با عبور از بازارهای قدیمی اصفهان مانند قیصریه، صنایع دستی چشم نوازی را میبینیم که نظر هر کسی را به خود جلب می کند. با عبور از این بازار و دیدن گردشگران داخلی و خارجی می توان فهمید که این صنایع زیبا علاقمندان بسیاری دارد. صنایع دستی زیبای اصفهان قلم زنی، میناکاری، خاتم سازی، پارچه قلمکار، ملیله سازی، فیروزه کوبی هستند، که توضیح مختصری درباره آنها بیان کردم.

از جمله دیگر صنایع دستی اصفهان، به موارد زیر می توان اشاره کرد:

• قالی بافی
• نگارگری
• منبت کاری
• نمدمالی
• تراش مس
• صحافی
• ضریح سازی
• معرق
• سرمه دوزی

میناکاری اصفهان

در مغازه های صنایع دستی اصفهان و حتی دیگر شهرها ظروف و اشیاء نیلگون رنگی، دیده می شود که یکی از پر طرفدارترین صنایع دستی اصفهان است. در مورد زمان پیدایش این هنر زیبا اطلاعات دقیقی در دست نیست و تنها، نمونه های محدودی از دوران صفوی باقیمانده است و بعد از آن در دروان قاجار نمونه های اندکی همچون سرقلیان و کوزه قلیان و .. که میناکاری بوده، به چشم میخورد. پس از آن، دوران پهلوی شروع خوبی برای این هنر بود، که استاد «شکرا… صنیع زاده» توسعه اش داد.

 عناصر اصلی هنر میناکاری، فلز و آتش است و بعد از آن رنگ هایی ک به آن جلوه می دهد. روی طلا و نقره می توان میناکاری انجام داد ولی مس فلز اصلی انجام این کار است. زیباترین اشیای میناکاری که نظرها را جلب می کند ظروف تزیینی، گلدان، زیور آلات ،جعبه لوازم آرایش، تابلو و … است. گاهی ترکیب این هنر زیبا را در کنار دیگر آثار هنری میتوان دید.

قلم زنی اصفهان

قلم زنی در اصفهان جز صنایع دستی پررونق است. قلم زنی هنری است، که شاید از همان ابتدای زندگی بشر بوجود آمده. قلم زنی همان هنر حکاکی کردن روی سنگ (حجاری)  بوده که طی مراحل مختلف در طول تاریخ، بر روی فلزهای گرانبها انتقال یافت.

هنر قلم زنی، کنده کاری و ایجاد نقش و طرح با قلم و ضربه چکش، روی اشیای فلزی است. طلا، مس، برنج، نقره، آلیاژ مس و برنج فلزاتی هستند که برای قلمزنی عموما استفاده می شوند. اشیای بسیاری مانند ظروف، گلدان ها، تابلوها و … با هنر قلمزنی آراسته شده اند، که زیبایی خیره کننده شان نظر همه را به خود جلب می کند.

پارچه قلمکار اصفهان

پارچه قلمکار یکی از صنایع دستی پرطرفدار اصفهان است. تاریخ پیدایش هنر قلمکاری به زمان حمله مغول ها باز می گردد، که نوعی ایده ی جدید از هنرمندان ایرانی بود. سپس در دوران صفویه گسترش یافت. در زمان شاه عباس صفوی از این پارچه های زیبا برای دوخت لباس استفاده می شد و توجه درباریان را به خود جلب کرد بطوری که لباس هایشان را با این پارچه ها تهیه می کردند. پارچه های زمان صفوی بسیار پرکار بود و کمتر جای خالی در آن ها دیده می شد. اما از رونق آن در دوران قاجار کاسته شد، سپس رضاشاه با دادن تمهیدات ویژه سبب رونق این حرفه شد. امروزه، در خانه هر ایرانی، می توان یکی از این پارچه های زیبا را دید.

قلمکاری به معنای تصویر کردن نقوش و طرح هایی بر روی پارچه ساده از جنس کتان و کرباس می باشد. اوایل این عمل با قلم مو انجام می شد ولی به علت صرف وقت و هزینه، هنرمندان ترجیح دادند مهرهایی را حکاکی کنند، و این کار را برایشان ساده تر کرد. بیشتر طرح های که بر روی این پارچه ها دیده می شود تصویر عشاق، تصاویر تاریخی، تصویر شعرا، تصاویر طبیعت، بته و جقه که به نسبت بقیه طرح ها، پرطرفدارتر است. این پارچه ها بصورت سفره، سجاده، لباس، روتختی و … عرضه می شوند. پیشنهاد می کنم برای بازدید نمونه های نفیس این آثار به موزه ی هنرهای تزئینی اصفهان مراجعه کنید.

خاتم کاری اصفهان

یکی دیگر از صنایع دستی اصفهان خاتم کاری است. قدمت این هنر هم به دوران صفوی بر می گردد، در آن زمان کاخ ها، میز و صندلی ها، رحل قران ها خاتم کاری شده بودند. ابتدا مرکز خاتم سازی، شهر اصفهان بود. اما بعدها این هنر در شیراز رونق بیشتری گرفت و امروزه خاتم سازی شیراز جایگاه بالاتری دارد.

هنر آراستن سطح شی ها را بوسیله مثلث های کوچک، در طرح های مختلف را خاتم سازی می گویند. این مثلث ها از جنس عاج، استخوان، مفتول برنج ، چوب و بعضی اوقات طلا هستند. خاتم اصفهان به روش خاتم شیراز ساخته می شود، گاهی با نقره یا مینا کاری همراه می شود، که در شیراز نمی توان دید. آثار زیبای خاتم سازی که در بازارهای اصفهان جلب توجه می کنند اشیای تزئینی، جعبه های زیبا، قاب عکس، شطرنج، تخته نرد و … هستند. به نظر من یکی از بهترین هدایایی است، که میتوانیم برای عزیزانمان بخریم.

فیروزه کوبی اصفهان

فیروزه کوبی هنری است، که قدمت چندانی ندارد. فیروزه کوبی در مشهد انجام می شد ولی بعد ها، حدود 70 سال پیش توسط  «یوسف حکیمان» به اصفهان آورده شد. امروزه اجناس فیروزه کوبی اصفهان شهرت بسیاری دارد. اما صنعتگران مشغول به این حرفه و تولیدات محدود است.  

ظروف فیروزه کوبی شده از جنس مس، نقره، برنج، برنز هستند، در این هنر فیروزه ها در اندازه های کوچکی، بصورت موزاییک بر روی اشیا، چسبانده می شوند. این هنر زیبا در ساخت آینه شمعدان، گلدان، ظروف و زیورآلات استفاده می شود.

ملیله سازی اصفهان

ملیله سازی یکی از صنایع دستی ظریف اصفهان است. این هنر زیبا، نیاز به دقت ، وقت و حوصله ی بسیاری دارد. گاهی در ساخت اجناس ظریف و زیبایی چون گوشواره و گل سینه از زرگران و میناسازان حرفه ای کمک گرفته می شود تا جلوه ی چند برابری داشته باشند. زیورآلات، ظروف و اشیاء تزئینی بسیار زیبایی با این هنر خلق می شود.

سوغات رشت موضوع جذابی است که در این بخش به آن خواهیم پرداخت. شهر رشت در استانی قرار دارد که از طرفی به دریا و از طرف دیگر به کوه و جنگل ختم می شود به همین دلیل تنوع بسیاری در محصولات و سوغاتی های رشت میتوان دید، کافیست سری به بازار بزرگ رشت بزنید و این تنوع را در سوغات و صنایع دستی رشت ببینید. بطور مفصل در بخشی دیگر به صنایع دستی رشت خواهیم پرداخت. و اینجا به سوغاتی های خوراکی های مخصوص رشت که نظر گردشگران را به خود جلب می کند، می پردازیم. از این میان شرح مختصری درباره ی رشته خشکار، برنج ، چای، ماهی سفید و نان برنجی  آورده ایم. تنوع سوغاتی های رشت آنقدر زیاد است که توضیح درباره ی همه آن ها امکان پذیر نیست، ولی در زیر نام تعدادی از سوغاتی های شهر رشت آورده شده است:

• زیتون
• زیتون پرورده
• کلوچه لاهیجان
• کلوچه فومن
• انواع ترشیجات
• مربای بهارنارنج
• رب انار
• انواع پرندگان و ماهی ها
• مغزحلوا
• خکاره دبیج
• کدو مربا
• اخته
• بادرنگ
•  پول پرتقال مربا
• آب غوره

رشته خشکار رشت

رشته خشکار یکی از شیرینی های سنتی رشت و استان گیلان می باشد که در سفر به این شهر می توانیم برای مصرف خود و سوغات شهر رشت آن را تهیه کنیم. رشته خشکار ذوق و سلیقه زنان گیلانی را نشان می دهد چون شیرینی است که بسیاری از زنان گیلانی آن را در خانه درست می کنند. همچنین نزد مسافران این خطه ی همیشه سبز محبوبیت بسیاری دارد. برای خرید این شیرینی خوشمزه می توانید به قنادی های شهر رشت سری بزنید و رشته خشکاری را که جلوی چشمتان درست و برشته می شود تهیه کنید. رسته خشکار در واقع بریده های خمیری شکل است که در وسط آن مغز،هل و ادویه جات می ریزند و سپس در روغن برشته می کنند به همین علت چرب، شیرین و بسیار لذیذ است. گیلانی ها معمولا برای ماه مبارک رمضان این شیرینی را در خانه درست می کنند و مصرف می کنند اما شما اگر سفری به رشت داشتید بعنوان یک سوغات از شهر رشت آن را تهیه کرده و از خوردن آن همراه چای فراموش نکنید.  

ماهی سفید رشت

خوشمزه ترین سوغات رشت، ماهی سفید آن می باشد، که در دریای خزر و رودخانه های استان گیلان صید می شود. ماهی سفید یکی از مرغوب ترین ماهی های شمال کشور محسوب می شود. دارای مزه ی بسیاری عالی و بدون بو است. هر چند خوردن آن بدلیل استخوان های ریز و زیادی که دارد بی دردسر نیست. ماهی سفید را درکنار برنج یا بصورت شکم پر درست می کنند. ماهی خواص درمانی بسیاری دارد و مصرف هفتگی برای هر سن وسالی توسط پزشکان توصیه می شود . ماهی منبعی برای ویتامینA,B,D می باشدو و دارای کلسیم و فسفر و امگا3 و ید است.

برای خرید ماهی سفید تازه به بازار بزرگ شهر رشت سری بزنید.

برنج رشت

با آوردن اسم استان های شمالی کشور نام برنج هم تداعی می شود یکی از بهترین برنج های دنیا در شمال ایران کشت می شود. رشت هم یکی از  تولید کنندگان و عرضه کنندگان برنج کشت شده در استان گیلان می باشد. از جمله نشان مرغوبیت برنج های استان گیلان بو و عطر آن است همجنین در صورت کف مال کردن آن ها چربی حاصل از آن احساس می شود. مردم عزیز گیلان و رشت برنج را بصورت کته مصرف می کنند که خاصیت و ویتامین های موجود در آن حفظ شود. با توجه به آنچه گفته شد خرید برنج شمال را از یاد نبرید. همچنین برنج ارزشمندترین سوغات استان گیلان  محسوب می شود. 

چای رشت

چای در بسیاری از شهر های استان گیلان مانند رشت، فومن،لنگرود، صومعه سرا، سیاهکل کشت می شود. رشت علاوه بر تولید، مرکزی برای عرضه ی چای گیلان می باشد و مسافران به راحتی می توانند در این شهر چای مورد نظرشان را تهیه کنند. چای گزینه ای مناسب برای سوغاتی بردن است چون چای رشت خوش عطر و طعم است و نسبت به سوغاتی های دیگر مثل برنج جای کمتری را می گیرد. چای نوشیدنی خوبی برای رفع خستگی می باشد و دم کردن آن با افزودنی های چون بهارنارنج ، هل،دارچین و … هر کدام مزیتی و خاصیتی دارد.

نان برنجی رشت

نان برنجی رشت که به آن نان تیمیجان هم می گویند نانی است که از آرد برنج تهیه می شود و از لحاظ شکل ظاهری گرد و نازک می باشد. تیمیجان نام روستایی می باشد که نان برنجی مخصوص آن روستاست و به بازارهای رشت هم راه پیدا کرده است. نان برنجی را زنان با ذوق و هنرمند گیلانی مخصوصا برای عید و مهمانان خود پخت می کنند. نان برنجی بدلیل آرد برنجی که دارد طعم شیرینی دارد و خود رشتی ها آن را با حلوا ارده مصرف می کنند که بسیار خوشمزه و لذیذ می باشد. نان برنجی رشت سوغاتی بسیار خوبی است و مسافران اولین بار که آن را مصرف می کنند مشتری پرو پا قرصش می شوند

سوغات کرمان ، بسیار متنوع است و برای همه مسافران این شهر جذابیت دارد. تنوع در سوغاتی های کرمان هر سلیقه با هر توان مالی را راضی می کند و هیچ مسافری را دست خالی به دیار خود نمی فرستد. کسانی که به این شهر سفری داشته اند، می دانند که نمی توان به راحتی از کنار سوغاتی هایش گذشت.

مانند دیگر استان های  ایران، سوغاتی کرمان به دو بخش تقسیم می شوند: بخش اول برای آن هایی که اهل هنر هستند یعنی صنایع دستی کرمان و بخش دوم خوراکی های خوشمزه و فوق العاده ی کرمان که هر کسی را شیفته ی خود می کند. کلمپه کرمان، زیره ی کرمان، قاووت کرمان، عرقیات کرمان، کماچ سهن، خرمای بم معروفترین سوغات شهر کرمان هستند که قدمتی بسیاری در این شهر دارند. برای تهیه ی بهترین نوع از سوغات های کرمان حتما سری از بازار قدیمی آن بزنید.

از سوغاتی های کرمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:

• پسته رفسنجان
• سمنو
• برشتو
• مسقطی سیرجان
• سوهان زرند
• حنا
• سدر
• کتیرا

کلمپه کرمان

کلمپه شیرینی مخصوص کرمان است که اگر یک بار آن را امتحان کرده باشید طعم فوق العاده ی آن را هرگز فراموش نخواهید کرد. تاریخچه ی تولید کلمپه، به سال ها قبل برمیگردد و روش سنتی تهیه ی آن به این صورت بود که از روغن حیوانی، خرمای تولید شده در کرمان و با استفاده از هیزم و آتش پخت می شد. اما تولیدشان امروزه به کارگاه های صنعتی راه پیدا کرده است. در ظاهر کلمپه شبیه به کلوچه می باشد با این تفاوت داخل آن با خرما و مغز پرشده است. برای تهیه کلمپه علاوه بر آرد و روغن، گیاهان معطر، گردو و دیگر مغزها استفاده می کنند. خوش طعم ترین کلمپه، طعم گردویی آن است. کلمپه نسبت به سایر شیرینی های کرمان، بی ضررتر است، چون اکثرا کم شیرینی هستند و شهد خرما شیرینی مورد استفاده ی آن است. مرغوبترین نوع کلمپه آنهاست که برشته تر شده اند.

زیره کرمان

آب و هوای نسبتا خشک کرمان، بستری مناسبی برای کشت زیره فراهم کرده است. با گشت و گذار در اطراف شهر کرمان و بیابان هایش شاید بوی خوش زیره سیاه به مشامتان خورده باشد. استان کرمان از گذشته های دور تولیدکننده اصلی زیره در ایران بوده، و در بیشتر مواقع هر جا که اسم زیره می آید بدنبال آن نام شهر کرمان هم به گوش می خورد همچنین ضرب و المثل ها و افسانه هایی که وجود دارد شهرت کرمان را در زمینه تولید زیره در گذشته های دور نشان می دهد. زیره را میتوان دم کرد یا روی برنج ریخت همچنین در پخت غذاهای بسیار و تولید داروهای گیاهی  استفاده می شود. از جمله خواص درمانی زیره می توان موارد زیر را متذکر شد:

• زیره سیاه طبع گرم دارد.
• نیرودهنده
• هضم کننده
• ضد نفخ
• رفع سوء هاضمه

با ذکر این خواص و انواع کاربردهای زیره، اگر می خواهید سوغاتی ارزشمند و در عین حال بسیار مقوی با خود ببرید از زیره فراموش نکنید.
قاووت کرمان

قاووت که در زبان عامیانه کرمانی های قوتو گفته می شود نوعی شیرینی مختص شهر کرمان می باشد که از قدیم الایام مردم کرمان آن را درست می کردند. قوتو ترکیب چند گیاه با هم است هر کدام با توجه به نوع ترکیبش نامی دارد. مثلا قوتوی 40 گیاه ترکیب بذر گیاهانی مانند سیاه دانه، خرفه، قهوه، تخم کتان، موردانه، کنف و می باشد. یک نوع ترکیب نخود، نارگیل، شکر است و در نوع دیگر جای نخود با یک مغز مانند پسته عوض می شود و ترکیب جدید با خواص جدید بوجود می آید. در نهایت ترکیب پودری قهوه ای رنگ بدست می آید،و همانطور که از اسمش مشخص است برای بدن بسیار مقوی می باشد. انواع قوتو که می توان نام برد: خشخاشی، پسته ای، نارگیلی، نخودی و … است. ترکیب این گیاهان سبب می شود اثرات مضر یکدیگر را خنثی کنند و در کنار هم ترکیب فوق العاده ای را بوجود آورند. به دلیل اینکه قوتو ترکیب چند دانه روغنی است منبع غنی امگا3 و 6 ، ویتامین هایE,B,D ، انتی اکسیدان های طبیعی، آهن، فسفر و کلسیم می باشد همچنین طبع گرمی دارد و آرامش بخش است. استفاده آن برای ورزشکاران و زنان باردار توصیه می شود. با این اوصاف از این شیرینی خوشمزه فراموش نکنید.

عرقیات کرمان

کرمانی های اعتقاد خاصی به دارو گیاهی و عرقیات دارند در این شهر به وفور می توان انواع عرقیات و گلاب را تهیه کرد. شاید نام روستای لاله زار را نشنیده باشید ولی روستایی زیبا در دامنه کوه های هزار کرمان است. لاله زار در زمینه تولید گل شهرت دارد. تولید این گل ها بصورت ارگانیک و بدون استفاده از سموم بعمل می آیند. گلاب لاله زار ممتاز و با گلاب قمصر کاشان رقابت می کند. همچنین روغن گل های لاله زار یک محصول صادراتی محسوب می شود. گلاب، عرق نعناع، عرق زیره، عرق نسترن، عرق بیدمشک بهترین عرقیاتی است که میتوانید از کرمان تهیه کنید.

خرما کرمان

خرما یکی از محصولاتی است که از ابتدا مورد استفاده انسان ها بوده است. در بسیاری از مناطق جنوبی ایران نخل خرما وجود دارد. استان کرمان در ایران از تولید کنندگان به نام این محصول می باشد. شهر بم از شهرستان های استان کرمان است و بهترین خرماهای کشور را تولید می کند.

خرما بسیار مغذی و سرشار از ویتامینA,B، فسفر، کلسیم، منگنز،سلولز،آهن و مواد معدنی است. همچنین قند موجود در خرما بسیار بی ضرر و برای بدن انسان مفید است. خرما بصورت تازه یا خشک عرضه میشود. دونوع خرمای مرغوب بم خرمای مضافتی و خرمای بزمانی هستند. از مشخصات خرمای مضافتی پوست لطیف و رنگ قهوه ای است و جز خوش خوراک ترین خرماهای جهان می باشد و محبوبیت بین المللی دارد.

با سفر به کرمان از خرید خرماهای خوش طعم بم فراموش نکنید. 

کماچ سهن کرمان

 یکی دیگر از شیرینی کرمان کماچ سهن است. این شیرینی بسیار مقوی و پر انرژی است. برای تهیه آن از آرد گندم و آرد سهن(آرد جوانه گندم) استفاده می کنند. خرما، مغز گردو و ادویه های مخصوص را در بین دو لایه از خمیر می گذارند و در نهایت این شیرینی خوشمزه بدست می آید. کسانی که به سلامتی خود اهمیت می دهند توصیه میکنم از خرید این شیرینی فراموش نکنند چون خرما شیرینی طبیعی این محصول است و بسیار مقوی میباشد.

بهاء الدین محمد متخلص به بهایی و شهره به شیخ بهایی ، از شاعران قرن یازدهم هجری قمری است. پدرش از مردم جبل عامل لبنان بود که به روزگار پادشاهی شاه طهماسب نخست صفوی به ایران آمد و با درجه شیخ الاسلامی، روزگاری در قزوین ( نخستین پایتخت صفویان ) ، مدتی در مشهد ، هشت سالی در هرات زیست و سپس به بحرین رفت و درآن جا درگذشت.

شیخ بهایی به روزگار خردسالی با پدر خود به ایران آمد. از پدر و دانشمندان دیگر روزگار خویش دانش آموخت و چون پدرش از ایران رفت رتبه شیخ الاسلامی یافت. بهاء الدین محمد به قصد سیاحت از ایران رفت و روزگاری دراز در سفر بود. ایشان در زمان پادشاهی شاه عباس بزرگ، بار دیگر به ایران آمد و در دربار صفوی رتبه و مقام یافت، چنان که در سفر شاه عباس به مشهد، پا به پا همراه او بود. شیخ بهایی در مشهد و اصفهان خانه داشت و با دانشمندان معروف آن روزگار مربوط بود تا این که به سال 1030 هجری قمری در سن هشتاد و چند سالگی در خانه خویش درگذشت و در مسجد گوهرشاد جوار مرقدحرم امام رضا(ع) در شهر مشهد به خاک سپرده شد.

شیخ بهایی و پدرش، از نمک پروردان دربار صفویان بودند، اما پیوسته از بودن در ایران، ابراز ملال می کردند و جای پای این بیزاری در کشکول هست و پدرش نیز باری به وی نوشته بود: اگر طالب دنیایی، به هند نرو! و اگر آخرت خواهی، به عربستان، و اگر هیچیک از این دو نخواهی، در ایران بمان! و این نوشته، بیانگر آن است که دست ایرانی در هیچ دوره ای از تاریخ نمک نداشته است.

در این مختصر بحث ما، درباره آثار ریاضی، فقهی و عرفانی شیخ نیست، اما، از آن روی که او یک فارسی زبان نبوده است، آثار شعری شیخ بهایی، ارزش ادبی چندانی ندارند. لیکن، از آن جا که مردی عارف مشرب بوده است و سینه اش سوزی و دمش تاثیری داشته، شعرش نیز چاشنی تند عرفانی دارد و در زمینه شعر، عمده شهرت شیخ بهایی به سبب تضمینی است که از غزل خیالی بخارایی ترتیب داده است و زنده یاد سعید نفیسی، در دیوانی که از اشعار پراکنده او فراهم آورده است، غزل خیالی را از اشعار شیخ بهایی شمرده و در حاشیه نوشته است:

 این غزل که معروف ترین اشعار شیخ بهایی است، از کودکی در ذهن دارم. شگفت است که در هیچ کتابی نیافتم، ناچار از حافظه نقل کردم.

دیوان شیخ بهایی، به کوشش استاد سعید نفیسی، گردآوری و چاپ شده است اما بهایی جز این دیوان که مشتمل بر اشعار پراکنده وی است، مثنوی هایی نیز دارد با نام کتابهای: نان و حلوا، سوانح الحجاز، شیر وشکر، نان و پنیر و طوطی نامه که این منظومه ها بارها در ایران و دیگر کشورها به چاپ رسیده است.

در این مقاله قصد دارم، شما را با سوغات تبریز شهر زیبایی ها آشنا کنم. تبریز یکی از شهرهای ایران با جاذبه های گردشگری زیادی است، که هر سال، پذیرای تعداد زیادی گردشگر داخلی و خارجی می باشد. آنچه از دیرباز با سفر ادغام شده آوردن ره آورد یا همان سوغاتی برای آشنایان است. خوشبختانه سوغاتی های تبریز ، تنوع زیادی دارد که میتوان صنایع دستی ، خوراکی و شیرینی های تبریز در سبد خرید مسافران متناسب با سلیقه شان یافت. که مسافران بعنوان سوغاتی شهر تبریز برای نزدیکانشان تهیه می کنند و هیچ کدام دست خالی به شهر خود بر نمی گردند. سوغات معروف تبریز آجیل، باقلوا، قرابیه، نوقا، راحت الحلقوم، لبنیات و پنیر لیقوان  است. 

از دیگر سوغاتی های تبریز، موارد زیر را میتوان نام برد:

• اریس
• لوز
• راحت الحلقوم
• شیرینی لطیفه
• شیرینی کنجدی
• شکلات تسبیحی
• صابون مراغه
• حلوا گردویی
• عسل طبیعی کوهستان سهند

آجیل تبریز

یکی از خوشمزه ترین تنقلات تبریز، آجیل تبریز است. که مرغوبیت و شهرت جهانی دارد و از گذشته محموله هایی از آجیل تبریز، به خارج از ایران صادر می شد، قدمت این تجارت به دوران قاجاریان باز می گردد، و هنوز هم این صادرات رواج دارد. سنتی که از دیرباز پابرجاست، در هر عید یا جشنی، پای آجیل به خانه ی آذربایجانی ها باز می شود. حتی در مراسمات مذهبی هم استفاده می کنند. یکی دیگر از سنت های قدیمی در شهر تبریز، آراستن آجیل و خشکبار است که به همراه دیگر هدایا به خانه تازه عروس در شب چهارشنبه ی آخر سال، می برند. همچنین این رسم، شب یلدا در کل ایران اجرا می شود.

تبریز به دلیل آب و هوای مناسبی که دارد اکثر اجزای خشکبار در آن جا کشت می شود. هلو، زردآلو، آلو، انگور و …در شهرستان های اطراف تبریز بخصوص مراغه، بعمل می آیند، که به هر دو روش صنعتی و سنتی خشک می شوند.

خوب می رسیم سر اصل مطلب، آجیل که کوچک و بزرگ شیفته ی آن هستند، آجیل تبریز انواع مختلفی دارد که مهمترینشان آجیل شب یلدا، چهار مغز، آجیل عید نوروز است. از این میان آجیل ها، چهار مغز تبریز شهرت و قدمت بسیاری دارد، که از ترکیب بادام کاغذی، بادام هندی، بادام و پسته بوداده درست می شود. بیشتر اجزای آجیل ها مانند بادام و فندوق و …. در استان آذربایجان کشت می شوند بجز پسته که بومی این خطه نیست و بهترین نوعش از دیگر استان ها تهیه می شود. آجیل دارای  مواد معدنی، آنتی اکسیدان و پروتئین می باشد. مغزها بعنوان ماده ی اولیه آجیل مهتمرین منبع سلنیوم هستند که برای سلامت و ایمنی بدن ضروری هستند. پس از خرید آجیل تبریز چه برای خود و چه اقوام فراموش نکنید.

باقلوای تبریز

باقلوا نوعی شیرینی است که در ویترین قنادی اکثر شهرهای ایران به چشم می خورد. باقلوا شیرینی سنتی و مخصوص، کشورهای ترکی آسیای میانه می باشد که وارد دیگر کشور ها شده است. تبریز شهری معروف در زمینه تولید باقلوا، به سبک کشور ترکیه است.به همین دلیل باقلوای تبریز به باقلوای استانبولی معروف می باشد. این باقلوا طعم بسیار، دلنشینی دارد و از تبریز وارد دیگر شهر های ایران شده است. چنانچه قصد تهیه سوغاتی برای اقوام خود چه در داخل ایران و چه خارج از آن دارید باقلوای تبریز بهترین گزینه می باشد و مطمئنا استقبال ویژه ای از آن خواهد شد.  

مواد اصلی برای تهیه باقلوا آرد، شکر، تخم مرغ، هل، … است. باقلوا انواع و شکل های مختلفی دارد از نظر ظاهر مربعی شکل، لوزی و لوله ای است و از نظر مزه دارای طعم های پسته ای، نارگیلی، بادامی می باشد. باقلوایی مرغوب است که کاملا طلایی شده باشد و شهدش آنقدر زیاد نباشد که هنگام برداشتن بریزد. بعنوان یک پیشنهاد ویژه اگر سفری به تبریز داشتید، سری به خیابان ولیعصرش بزنید از خرید باقلوا غافل نشوید.

قرابیه تبریز

قرابیه تبریز یکی دیگر از شیرینی های معروف تبریز است، سوغاتی تبریز محسوب می شود. قرابیه کلوچه و نوعی شیرینی سنتی و گرانقیمت می باشد. این شیرینی خوشمزه در جشن ها و اعیاد جایگاه ویژه ای دارد. مواد اصلی برای تهیه آن آرد، شکر، وانیل، تخم مرغ و … می باشد. قرابیه با طعم پسته ای، بادامی، نارگیلی درست می شود که عمده محتویاتش را مغزها تشکیل می دهد.

نوقای تبریز

لوکا یا نوقای تبریز، شیرینی سنتی دیگر از این شهر است. نوقا شیرینی سنتی اروپای جنوبی و خاورمیانه است که در ایران طرفداران بسیاری دارد. نوقا نوعی شیرینی هم خانواده گز اصفهان است بر اساس تعاریف که از نوقا می شود سوهان هم میتواند جزئی از خانواده ی آن باشد.

مواد اصلی نوقا سفیده ی تخم مرغ، شکر، گردو ، وانیلو … است.در بعضی از مدل های این شیرینی از نان میکادو استفاده می شود. با گذر از بازارهای تبریز این شیرینی خوشمزه را میتوانیم در طعم های وانیلی، کاکائویی، شکلاتی بیابیم. بدلیل شیرینی دلچسبی که دارد پیشنهاد می کنم در کنار آن از نوشیدن یک لیوان چای دبش فراموش نکنید.

لبنیات تبریز

لبنیات تبریز و استان آذربایجان شرقی زبانزد عام و خاص است. یکی از فوق العاده ترین سوغاتی های تبریز پنیر لیقوان می باشد. در بسیاری از فروشگاه ها شاید پنیری با نام لیقوان به چشمتان خورده باشد، اما طعم پنیر تهیه شده از تبریز بسیار متفاوت تر از آن چیزی است که میبینیم. آب و هواب خوب تبریز باعث شده تا مراتع و چمن زارهای مناسبی برای پرورش دام در دره های لیقوان پدید آید و اهالی آن منطقه بجای تحویل شیر به کارخانه های تولید لبنیات، خودشان انواع لبنیات و پنیر را تولید کنند، به همین علت طعم پنیر لیقوان بسیار دلپذیر است. پنیر لقوان با نام پنیر تبریز یا پنیر سنتی تبریز شناخته شده است.

مسجد جامع اصفهان از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی در ایران  به شمار می رود و مربوط به دوران سلجوقیان است. این بنا، از لحاظ فنی ، هنری و انواع معماری ادوار مختلف اسلامی دارای شهرت جهانی است و در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

تاریخ زایش و تحولات مسجد جامع اصفهان از تاریخ پیدایش شهر اصفهان جدا نیست. مسجد جامع و بافت تاریخی شهر اصفهان به صورت مجموعه ای در هم تنیده اند. این مسجد دارای ورودی های متعددی است که هریک ارتباط فضای مسجد را با بخش هایی از بافت پیرامون آن برقرار می کند. زمان ساخت ورودی ها متفاوت است وهر یک در مقطعی از تاریخ پدید آمده اند.

کتیبه ای در هنگام ورود به مسجد جامع وجود داردکه مربوط به زمان فتحعلی قاجار است. کاشی هایی درب ورودی مسجد در سال 1218 هجری قمری مزین شده اند.

از جمله بناهای متعدد مسجد جامع اصفهان می توان به شبستان ها، گنبد تاج الملک،صحن دارای چهار ایوان،گنبد نظام الملک ومحراب اولجایتو اشاره نمود.

در داخل مسجد ایوان ها، گنبد خانه ها و شبستانهایی که صحن را در میان گرفته اند علاوه بر آن که عوامل کالبدی یک بنای مذهبی- علمی را مشخص می سازد تغییرات و تحولاتی را که طی سیزده قرن در معماری بخش های مختلف این بنا صورت گرفته در معرض بررسی و تماشا قرار می دهد. ایوان های مسجد با آن که در یک زمان ساخته نشده اند با آهنگ موزون و متناسب فضای مسجد چهار ایوانی را پدید آوردند که از قدیمی ترین مساجد چهار ایوانی است.

مسجد جامع اصفهان دارای محراب های مختلفی است. مشهورترین محراب آن در شبستانی که توسط اولجایتو و شمال ایوان استاد واقع شده، همانند گوهری درخشان در جهان شهرت پیدا کرده است. این محراب از گچبری زیبایی برخوردار است که با گل و اشکال هندسی تزیین شده است. محراب های دیگر این مسجد به تدریج در طول دوران ساخته شده اند.

گنبد نظام ملک از بناهای دیگر مسجد جامع جداست و مانند بیضی بوده و در محیط گنبدخانه ای مربع شکل برپا شده است. این گنبد در زمان ملکشاه سلجوقی و تحت نظر خواجه نظام الملک ساخته شده است. 

گنبد تاج الملک که از لحاظ ساخت و بهره برداری در نوع خود نمونه ای بی نظیر می باشد. طرز قرار گرفتن ترکیب بندی پایه و پوشش گنبدی به صورتی انجام شده که نگاه هر بیننده ای را به سمت نوک تیزمانند گنبد می کشاند و حالتی یکنواخت و زیبایی را به گنبد بخشیده است.

چهلستون های بزرگی در طرف چپ ورودی راهرو مسجد دیده می شود.اگرچه تعداد ستون های هریک از آن ها به چهل تا نمی رسد اما به مکانهای دارای چهل ستون نامیده می شوند و به دوران حکومت آل مظفر در قرن هشتم هجری قمری مربوط است.

سنگاب هایی در مسجد جامع قرار گرفته است. سنگاب ایوان درویش، که در ایوان شمالی مسجد واقع شده است. سنگاب ایوان صاحب، که در ایوان جنوبی مسجد است و دو سنگاب دیگر، یکی در ایوان غربی و دیگری در کنار حوض حیاط مسجد به چشم می خورد.

علامه مجلسی در مسجد جامع به خاک سپرده شده و این بنای عظیم در شهراصفهان، خیابان قیام واقع شده است.

سوغات همدان ، موضوعی است که میخواهم در این پست به شما معرفی کنم. همدان یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران می باشد، اگر از آثار تاریخی و طبیعت زیبایش دل بکنید و سری به بازارهایش بزنید، خوراکی ها و صنایع دستی بی نظیری را خواهید دید. سوغات همدان تنوع بسیاری دارد بطوری که انتخاب از بین آن ها، برای هر مسافری دشوار است. اما از آنجا که قدمت شیرینی های همدان به بیش از چند صد سال می رسد و به قطب شیرینی سنتی غرب ایران معروف است میتوان شیرنی های این شهر را بعنوان بهترین سوغات تهیه کرد. از میان شیرینی های سنتی همدان انگشت پیچ، کماج، حلوا زرده شهرت بسیاری دارند همچنین شیره ی انگور در این شهر عمری طولانی دارد.  

دیگر سوغاتی های همدان عبارتند از:

• نان شیرمال
• آبنبات قیچی
• چای بغدادی
• نان چای
• راحت الحلقوم
• انواع ترشی و مربا

برای آشنایی بهتر با سوغاتی های همدان پیشنهاد می کنم تا انتهای مطلب همراه ما باشید. 

نان کماج همدان

نان کماج یکی از سوغاتی های منحصر بفرد همدان است. کماج یکی از شیرینی های سنتی محسوب می شود که پخت آن در همدان قدمتی طولانی دارد. کماج شیرینی است که مسافران براحتی نمی توانند از کنارش بگذرند و هر ذائقه ای را به خود جذب می کند. مواد اصلی تهیه کماج آرد و شکر است که داخل آن را با گردو و دارچین پر می کنند که طعم فوق العاده ای را بوجود می آورد. اگر سفری به این شهر زیبا داشتید از نان کماج فراموش نکنید، بهترین کماج های همدان را می توانید از منطقه ی ششصد دستگاه و خیابان بوعلی تهیه کنید. 

حلوا زرده همدان

حلوا زرده، مخصوص شهر همدان است. نوعی دسر از لحاظ شکل ظاهری شبیه به فرنی،با این تفاوت که سفت تر است. همچنین مواد اصلی تهیه آن زرده تخم مرغ، شکر، گلاب، نشاسته و زعفران می باشد. حلوا زرده طعم بسیار دلپذیری دارد که همه افراد با هر سنی از آن استقبال می کنند. حلوا زرده به دلیل داشتن زرده تخم مرغ منبع غنی پروتئین است و مسلما مصرف آن برای همه خوب توصیه میشود بخصوص بچه ها و مادرانی که فرزند شیر خواره دارند. همچنین استفاده از آن برای جبران انرژی از دست رفته در هنگام فعالیت زیاد، موثر می باشد. این شیرنی خوشمزه را میتوانید در اماکن تفریحی و تاریخی همدان بیابید.

انگشت پیچ همدان

انگشت پیچ و حلوا زرده همدان دو یاری جدا نشدنی هستند، که همواره در کنار هم خریداری می شوند. انگشت پیچ هم نوعی دسر بی نظیر است، از نظر شکل ظاهری شبیه به حلوا زرده اما سفید رنگ می باشد. علت گذاشتن نام انگشت پیچ بر روی این دسر خوشمزه، آن است که مردم در گذشته انگشت خود را در کاسه پر از انگشت پیچ فرو می بردند و دور انگشت خود می پیچاندند و سپس می خوردند. سفیده تخم مرغ ماده اصلی در تهیه انگشت پیچ است که زرده ی آن برای حلوا زرده بکار می رود. سفیده تخم مرغ، گلاب ، شکر، جوهر لیمو و هل مواد اصلی در دست کردن انگشت پیچ هستند. عمر این دسر خوشمزه به بیش از صد سال می رسد. کارشناسان تغذیه اعتقاد دارند مصرف خرما در کنار انگشت پیچ و حلوا زرده منبعی برای تامین قند خون ازدست رفته در ایام مبارک رمضان است . برای تهیه نوع مرغوبش به شیرینی فروشی های قدیمی همدان بروید و از خرید کماج و حلوا زرده در کنار انگشت پیچ فراموش نکنید.

شیره ی انگور همدان

انواع مختلفی انگور در ایران پرورش می یابد که همه ی آن ها برای گرفتن شیره خوب نیستند. در شهر همدان انگوری به نام فخری و گزنه ای وجود دارد، که برای گرفتن شیره ی انگور مناسب می باشد. برای تهیه ی شیره ی انگور ابتدا آن را له می کنند و آبش را میگیرند و  نوعی خاک به نام خاک سفید که در ملایر میتوان آن را تهیه کرد، به آب انگور اضافه می کنند که از ترش شدن و نجس شدن آن جلوگیری می کند. شیره انگور یکی دیگر از سوغات های همدان است که ارزش غذایی بالایی دارد و منبع غنی از ویتامین A  و B و منیزیم و آهن می باشد. شیره ی انگور همدان شیرین، شل و قهوه ای پر رنگ است. اما شیره ای که در ملایر همدان تولید می شود به نسبت سفت تر و روشن تر است. شما میتوانید با توجه به سلیقه و ذائقه ی خود یکی از این شیره ها را در همدان تهیه کنید.

خشکبار همدان

همدان آب و هوای مناسبی برای کشاورزی دارد درصد زیادی از افراد این استان به کشاورزی مشغولند، اسد آباد یکی از شهر های نزدیک همدان است که کشاورزی در آنجا رونق بسیاری دارد، و انواع میوه مانند انگور، هلو، زردآلو، سیب، بادام و گردو کشت می کنند. از این رو علاوه بر میوه های مرغوب، فرآورده هایی همچون برگه ،قیسی، مویز و کشمش تولید می شود. این محصولات را می توان به وفور در شهر همدان یافت و بعنوان سوغاتی تهیه کرد.

جمال الدین محمد، معروف به جمال الدین سیدی یا جمال سیدی و متخلص به عرفی از گویندگان پر آوازه قرن دهم هجری قمری است. جمال الدین عرفی شیرازی آن که مرگی زود هنگام او را ربود، آثار پسندیده از خود به جای نهاد. پدرش زین الدین علی بلو، داروغه شیراز بود. جمال الدین عرفی شیرازی، در سال 923 هجری قمری در شیراز، به دنیا آمد. او، در شهر خویش، ادبیات ، پزشکی، منطق و حکمت آموخت و در موسیقی، ردیف ها را فرا گرفت و خط نسخ را خوش می نوشت، که بارقه شاعرانه او جستن کرد و به حلقه های ادبی شهر خویش راه یافت. عرفی شاعر به زودی مشهور شد و همشهریانش او را تخلص شاعرانه عرفی دادند و با شاعرانی چون عارف لاهیجی و قیدی شیرازی هم دوره بود. به حق می توان گفت که عرفی، از آن نوادر بوده است که هنر، همه زوایای وجود او را زیر تاثیر خود گرفته است. با سن و سال اندک خویش، در خوشنویسی ،موسیقی و شعر پایه و مایه ای به هم رسانده بود.

اما یک رویداد، روزگار عرفی  را دگرگون کرد. بدین سان که عرفی شاعر بیست ساله را بیماری آبله، به زشت رویی نشاند، چنان که همشهریانش از او گریزان بودند و این زشت رویی، بعدها پایه مفاخره های تند او شد.

عرفی، شش سالی بدین وضع و حال، در شیراز ماند و در بیست و شش سالگی، از شهر خویش به هند رفت. در آن روزها، تیموریان، بر هند فرمان می راندند و پادشاهانی چون اکبر، جهانگیر و … شاعران فارسی زبان را می نواختند. در آن روزگار، با آن که صفویان، نخستین دولت وحدت ملی را پس از حمله عربان، در ایران پدید آورده بودند و یکی از پایه های این وحدت زبان فارسی بود، اما، شاعران فارسی زبان، مورد علاقه دربار قزوین یا اصفهان نبودند و نوازشی نمی دیدند، زیرا در دربار صفوی، زبان ترکی بر زبان فارسی غلبه داشت لیکن، دربار هند، مامن امنی برای شاعران فارسی زبان بود و نواخت بسیار می دیدند.

عرفی به هند رفت و امیرالشعرای دربار( فیضی) او را پذیرا شد و در حمایت خود گرفت. این نیز یکی از خوشبختی های عرفی بود، زیرا این امیرالشعراها، کلید اقبال شاعران دیگر بودند و اگر از آنان مهری نمی دیدند، کارشان گشایشی نمی یافت. اما، فیضی، عرفی را در دربار هند و هم نزد شاعران آن دیار به گرمی پذیرفت. اما، آن مایه از زشتی که در کار این جوان شیرازی بود، پیوسته او را ناکام می گذاشت، چنان که او، نه تنها خود را از همه شاعران روزگار خویش برتر می دانست، که از انوری و خاقانی و نظامی نیز بهتر می شمرد و اینهمه، مایه رنجش شاعران همروزگار خود شد. عرفی به ناگاه، در سال 999 هجری قمری، به اسهال درگذشت و جنازه ایشان را از لاهور به نجف اشرف انتقال دادند. هم روزگارانش، مرگ بی هنگام او را بهره بی ادبی های وی به نظامی دانسته اند.

در شعر عرفی، آگاهی او به مقدمات دانش هایی چون پزشکی و حکمت و منطق آشکارست و به کارگیری این اصطلاحات، سبب شده است تا کسانی، آثار عرفی شیرازی را شرح کنند. اما، با این همه،کلام او به ویژه در قصیده ها، روان و استواراست. غزل عرفی، از رده غزل های رایج در سده های دهم و یازدهم نیست، زیرا، نازک خیالی و مضمون بندی های آن روزگار، به غزل های او راه نیافته است. اما، این غزل ها، از عواطف و آرزوهای روزگار جوانی و اندوه ناکامی ها سرشار است. از عرفی شیرازی، مثنوی هایی نیز بازمانده است، که چندان توفیق آمیز نبوده است. مجمع الابکار که به سبک و سیاق مخزن الاسرار نظامی سروده شده است( مجمع الابکار، منظومه ای در حدود یکهزار و چهارصد بیت است)، فرهاد و شیرین که ناتمام مانده است ( مشتمل بر چهارصدوچهل بیت است) و ساقی نامه، که فخرالزمانی در تذکره میخانه، آن را نقل کرده است. عرفی، از شاعرانی است که در ایران ، هند و روم شناخته و مشهور است. دیوان عرفی، بارها در هند به چاپ رسیده است که از آن جمله چاپ لکنهو، به سال 1880میلادی است. در ایران یک بار از سوی کتابفروشی علمی و هم چنین یک بار از سوی کتابخانه سنایی منتشر شده است.

در این قسمت میخواهم شما را با صنایع دستی تبریز ، یکی از زیباترین شهرهای ایران آشنا کنم. کشور عزیزمان ایران، شهرهای گوناگون با فرهنگ و هنرهایی زیبا در دل خود جای داده است. تبریز هم شهری زیباست که صنایع دستی و هنرهای زیبایی را در دل خود جای داده است. شهر تبریز سال هاست که در زمینه صنایع دستی جز چند شهر اول ایران در این حوزه است. با خرید صنایع دستی و سوغات تبریز میتوانیم خاطرات زیبای سفرمان را همواره به یاد داشته باشیم. همچنین با بازدید صنایع دستی شهر تبریز علاوه بر لذت خرید، مشوق خوبی برای این هنرمندان این صنایع زیبا خواهیم بود. معروف ترین صنایع دستی تبریز فرش و قالی، چرم دوزی، گلیم بافی، سفالگری و محصولات سرامیکی است. در ادامه توضیح مختصر و عکی صنایع دستی تبریز را آورده ام.

صنایع دستی دیگری که میتوان به آن اشاره کرد:

• جاجیم بافی
• رنگرزی سنتی و چاپ کلاقه ای
• سوزن دوزی و رودوزی
• هنرهای مرتبط با چوب
• حصیر بافی
• طراحی سنتی و نگارگری
• صحافی و جلد سازی سنتی
• گیوه دوزی و چاروق دوزی

فرش و قالی تبریز

قالی ایران، در سطح جهانی شهرت بسیاری دارد ولی از میان شهرهای ایران قالی تبریز شهرت بسیاری دارد، بطوری که به تبریز لقب شهر جهانی صنایع دستی و بافت فرش داده شده است. قالی بافی یکی از صنایع دستی استان آذربایجان می باشد که قدمتش به دوران سلجوقیان و ایلخانیان باز می گردد. پس از آن دوران تکاملی آن همزمان با تیموریان و بعد از آن صفویان بود. در زمان صفویان طرح هایی چون گل و بوته، سجاده ای، حیوانات، لچک و ترنج، مخصوصا نقش گل شاه عباسی رواج یافت و برای بافت از نخ های ابریشمی استفاده میشد که ظرافت خاصی را به آن داده و آثار نفیسی خلق شد. بسیاری از این آثار ارزشمند که از گذشته بجا مانده است، را میتوان در موزه های مشهور دنیا بازدید کرد. هنرمندان آذربایجانی نقش به سزایی در احیا و حفظ قالی بافی در ایران داشتند. بافت قالی همچنان در بسیاری از روستاها و شهرهای استان آذربایجان رواج دارد. علاوه بر اینکه این آثار ارزشمند به بازارهای داخلی هم عرضه می شوند. بخش مهمی از صادرات ایران به قالیچه ها و قالی تبریز اختصاص دارد.

پیشنهاد می کنم برای خرید و بازدید از این فرش ها و تابلو فرش های زیبا به بازار مظفریه تبریز مراجعه کنید. ایده ی جدیدی که با فرش های تبریز ادغام شده است هنری به نام چرم فرش است که شهرتی بسیاری پیدا کرده است. این فرش ها که ادغام فرش و چرم و ورنی است بعنوان زیرانداز تزئینی و فرش و … استفاده می شود و با دکوراسیون خانه های امروزی هماهنگ است.  

چرم تبریز

چرم تبریز، پیشینه ی پرآوازه ای در کشور ایران دارد، در شهر تبریز تولیدکنندگان بسیاری، مشغول به این حرفه یافت. از جمله مهمترین فرآورده های ساخته شده از چرم در این استان کفش است. کفش چرم تبریز جایگاه بالایی در ایران و حتی خارج از آن دارد و بعنوان یک برند با کیفیت شناخته شده است. پیشنهاد میکنم با خرید کیف و کفش یا دیگر فراورده های چرمی تولید شده تبریز، قسمتی از هنر و صنایع دستی تبریز را به همراه خود داشته باشید. برای تهیه محصولات چرمی دست دوز تبریز بهتر است به بازار کفش در بازار تاریخی تبریز سری بزنید.

گلیم بافی تبریز

گلیم بافی تبریز، یکی دیگر از صنایع دستی شهر تبریز است، که رواج بسیاری در این منطقه و آذربایجان دارد. گلیم در دسته ی صنایع زیر انداز محسوب شده و از پشم گوسفندان، ابریشم، موی بز بافته می شود. معروف ترین گلیمی که در تبریز به چشم می خورد گلیم شاهسون است. مشخصه ظاهری گلیم شاهسون، وجود نگاره های بزرگ و برجسته است که با نوارهای باریک و پیچیده از هم جدا شده اند و رنگ های ملایمی مخصوصا صورتی، سبز، درصد کمی قهوه ای و آبی تیره به چشم می خورد. با نگاه به گلیم های خطه آذربایجان میتوان فهمید تفاوت بسیاری از لحاظ ظاهر در گلیم های بافته شده اقوام مختلفش است.

گلیم دورو یا ساده و گلیم سوماک که «ورنی» هم به آن می گویند دو نوع گلیم است که در تبریز عرضه می شود. گلیم ورنی تار و پود نازک از نخ پنبه ای و پشمی دارد همچنین طرح آن معمولا حیوانات است. در نوع ساده تار پنبه ای و پود پشمی دارد. به طور کلی هیچ یک از بافنده های گلیم از طرح و نقشه ی خاصی استفاده نمی کنند و همه ی طرح ها، ایده ی ذهنی خودشان است . گلیم در ابتدا به منظور روانداز، زیرانداز، کف پوش و .. استفاده می شد، اما اکنون بعنوان یک پوشش مدرن در خانه ها استفاده می شود.

سفال و سرامیک تبریز

محصولات سفالی و سرامیک(به سفال سفید معروف است) یکی از صنایع دستی رایج در شهر تبریز است علاوه بر تولید در تبریز، کارگاه های تولید آن در شهر زنور هم قرار دارد. همچنین در شبستر، سفال گری قدمت طولانی دارد و در تبریز میتوان این آثار ارزشمند را یافت. سفال و سرامیک تبریز از نوعی خاک مرغوب تولید می شوند. برای بازید از آثار سفالی میتوانید به موزه ی سفال تبریز مراجعه کنید این موزه خانه علوی است جایی که شما میتوانید در کنار بازدید یک اثر تاریخی زیبا، این سفال های زیبا را ببینید. حتما بعنوان یادگاری و سوغات در سفر به شهر تبریز سفال های زیبایش را به ارمغان ببرید. همچنین مجسمه های سفالی ساخته را میتوانید در موزه مشروطه تبریزبازدید کنید.

یکی از بزرگ ترین برجستگان ادب ایران، شیخ مشرف الدین مشهور به شیخ سعدی یا شیخ شیراز است. تاریخ زندگی شیخ سعدی چندان مشخص نیست ولی در کتابهای تاریخی بنا به آنچه گزارش شده در بین سال های 600 تا 610 هجری قمری در شهر شیراز به دنیا آمدند. خانواده ایشان اهل علم ، دین و ادب بودند. مشوق اصلی سعدی در دوران کودکی پدر بزرگوارشان بوده و تحت نظارت پدرشان به اطلاعات گسترده در زمینه تاریخ و ادبیات ایران رسیدند. با درگذشت پدر در سن 12 سالگی، سرپرستی سعدی به مادرشان محول شد. ایشان پس از فراگیری مقدمات علوم از شهر شیراز به بغداد رفته و به تکمیل دانش خود در مدرسه نظامیه پرداخت. سعدی در مدرسه نظامیه پیش استادان مشهوری نظیر سهروردی علم آموخت. ایشان پس از پایان دوره به حجاز، شام و سوریه برای افزودن دانش و تجربه سفر کرد و سپس راهی سفر زیارت خانه خدا شد. سپس سعدی در زمان پادشاهی اتابک ابوبکر بن سعد به شهر شیراز برگشت و دو آثار معروف خود را به نام های بوستان و گلستان را خلق نمود و تقدیم به اتابک و پسرش سعد بن ابوبکر کرد. بدین جهت  به اعتقاد عده ای، ایشان لقب سعدی را از نام سعد بن ابوبکر گرفته است.

مهارت های سعدی در توصیف تجربه های تلخ  وشیرین زندگی مردمان با به کار بردن احساسات عاشقانه و لحظه های  شوق و دوری، شکوه و عظمتی به آثارش می بخشید که حتی در دوران زندگیش نیز سرمشق نویسندگان و شاعران بود. بدین ترتیب بعضی از سخن سرایان به تبعیت از گلستان و بوستان به خلق آثار پرداختند. سعدی در گونه های شعری نظیر غزل ،قصیده و رباعی شاهکارهای عظیمی را بوجود آورد. ایشان در سرودن قصیده های ساده و روان شهرت داشته و مضمون اکثر آن ها درباره نصیحت، نعت خداوند،مرثیه و مدیحه است.  از ویژگی های منحصر بفرد سعدی در نثر مسجع است که به جای به کاربردن جملات ساختگی و مشکل، از جملات ساده و روان و در عین حال شیرین و گوشنواز استفاده می کرد. غزلیات وی بیشتر در مضمون احساسات عشقی است که براستی تجربه گردیده بود. سعدی علاوه بر اشعار فارسی، بر ادبیات عرب هم تسلط داشت و اشعار عربی هم سرود که موجب تحسین شاعران عربی قرار گرفت. شیخ سعدی آثار ارزشمندی را از خود به جا گذاشت که تمام آن ها از نظم و نثر تحت عنوان کلیات سعدی جمع آوری شده است.

                هرگز پر طاووس کسی گفت که زشتست؟                            یا دیو کسی گفت که رضوان بهشتست؟

                  نیکی و بدی در گهر خلق سرشتست                                   از نامه نخوانند مگر آنچه نوشتست

آثار منثور سعدی عبارتند از:

کتاب گلستان‌ سعدی ، از شاهکارهای ادبی جهان به حساب می آید. این کتاب دارای نثر روان و آمیخته با شعر است. سعدی در یک دیباچه و هشت باب مجموعه داستان هایی را بیان می کند که به گونه ای نگاه مخاطب را به زیبایی ها و زشتی های  زندگی اجتماعی گشوده کرده و هرکدام به تنهایی می تواند سرمشق زندگی انسان ها قرار گیرد.  کتابی‌ کوچک‌ با نثر بسیار روان‌ و آمیخته‌ با شعر است‌ که‌ شاعر در یک‌ دیباچه‌ و هشت‌ باب‌ مجموعه‌ داستان‌هایی‌ را روایت‌ می‌کند که‌ در هر یک‌ از این‌ حکایت‌ها به‌ نوعی‌ چشم‌ خواننده‌ به‌ زشتی‌ها و زیبایی‌های‌ زندگی‌ اجتماعی‌ گشوده‌ شده و هرکدام به تنهایی می تواند سرمشق زندگی انسان ها قرار گیرد.کتاب مجالس پنج گانه، رساله در عقل و عشق، رساله در پاسخ صاحب دیوان و کتاب نصیحه الملوک

آثار منظوم سعدی عبارتند از:

کتاب بوستان یا سعدی نامه، از شاهکارهای شعر فارسی و در 10 باب تنظیم شده و در مضمون اخلاق، تربیت، وعظ و تحقیق است. کتاب قصائد عربی، قصائد فارسی، مراثی، ملمعات و مثلثات، ترجیعات، طیبات، بدایع، خواتیم، غزل قدیم، صاحبیه، خبیثات، رباعیات و مفردات

شیخ سعدی اگرچه با تعدادی از دربارها ارتباط داشت اما شاعری درباری نبود و به اعتقادات آزادی منشانه خود پابرجا بود. استاد سخن ایران سال 691 هجری قمری درگذشت و در شیراز به خاک سپرده شد. آرامگاه سعدی معروف به سعدیه درخیابان گلستان شمال شرق شیراز واقع شده است که در اطراف آرامگاه سعدیه قبور زیادی از بزرگان دین دیده می شود.

 

صنایع دستی شیراز ، محبوبیت خاصی در بین گردشگران ایرانی و  خارجی دارند و نمادی از زیبایی های شهر شیراز هستند. با گذر از بازارهای قدیمی شیراز،مانند بازار وکیل،آثار هنری زیبایی،که توسط هنرمندان خوش ذوق شیرازی ساخته شده به چشم میخورد، که در شهر شیراز و حومه آن تولید می شوند. عشایر و روستاییان استان فارس، آثاری هنر و صنایع دستی زیبایی را خلق می کنند که محل عرضه ی آن ها شهر شیراز است. از شاخص ترین صنایع دستی شیراز که زبانزد عام و خاص هستند، میتوانم به قالی، گلیم، گبه، جاجیم، خاتم کاری، منبت کاری اشاره کنم. که در ادامه شرح مختصری از هر کدام آورده ام.

دیگر صنایع دستی شیراز عبارتند از:

• سفالگری
• مینیاتور
• رند (نوعی گلیم)
• منبت کاری
• قلمزنی
• شیشه کاری
• رنگرزی

گلیم شیراز

گلیم، نوعی کف پوش گرم و نرمی می باشد که توسط دار، از پشم گوسفند و بز یا نخ ابریشمی بافته می شود. همچنین یکی از اولین دست بافته های بشر بشمار می آید. قدیمی ترین گلیم موجود در ایران به دوران اشکانیان باز می گردد.

استان فارس در زمینه بافت گلیم از شهرت خاصی برخوردار است. یکی از فعالیت های زنان و دختران روستایی و عشایر قشقایی بافت گلیم است. بافندگان، برای بافت گلیم، از نقشه های خاصی استفاده نمی کنند و بیشتر یک مدل ذهنی است که از نسل های پیشین، سینه به سینه انتقال یافته است، و تنها یکسری تغییرات جزئی در چارچوب آداب و رسوم داشته اند. با ورود هنر گلیم بافی به شهرها تا حدودی بافت گلیم با نقشه های معین انجام می شد.

گلیم قشقایی که براحتی در بازار های شیراز یافت می شود، یکی از محبوب ترین صنایع دستی شیراز بشمار می آید، که مورد توجه ایرانیان و توریستان خارجی است. از گیلم بعنوان وسیله ای تزیینی، کف پوش، روانداز، کیسه ، خورجین و … استفاده می شود.

فرش و قالی شیراز

در تجارت فرش، تمام قالی های بافته شده در استان فارس به قالی شیراز معروفند. قالی و فرش شیراز محبوبیت و شهرت جهانی دارد. قالی نوعی کف پوش است، که از الیاف پنبه ای یا پشم و بعضی اوقات ابریشم بافته می شود. در استان فارس بافندگی، هنر روستائیان و عشایر است. یکی از فعالیت های عمده ی عشایر قشقایی و ایل خمسه، بافتن قالی است. قالی های شیراز از لحاظ مشخصات فنی مانند نوع گره، چله کشی، دار، رجشمار، ابعاد، نحوه ی پود کشی منحصر بفرد هستند.

از نظر ویژگی های ظاهری به دو نوع اصلی تقسیم می شود:

• فرش هایی که توسط عشایر بافته می شوند و طرح آن ها یک نقشه ذهنی، و بیشتر اشکال هندسی ذهنی هستند، همچنین کمتر دستخوش تغییر شده اند.
• فرش هایی که طرح آن ها منظم، منسجم، متقارن و ذهنی بافی کمتر است. بجای طرح های هندسی از شاخ و برگ، گل و گیاه، استفاده می شود. رایج ترین نقش هایی که می توانیم ببینیم ماهی درهم، بته ای، گیاهی و افشان است.

علاوه بر دو نوع معرفی شده نقش هایی همچون وزیر مخصوص، قالی های عکسی و تخت جمشید در شیراز  به چشم میخورند. رنگ های استفاده شده در قالی شیراز غالبا لاکی، صورتی، سرخابی، ارغوانی، قهوه ای، سفید، دوغی، طلایی، آبی، سرمه ای، انواع سبز و زرد می باشد.

برای دیدن فرش های گرانبهای استان فارس می توانیم سری به موزه های شیراز بزنیم و از نزدیک این آثار فاخر را ببینیم.

گبه شیراز

گبه یکی دیگر از دست بافته هایی است، که عشایر فارس برای مصرف خود می بافند. گبه نوعی قالی از جنس پشم چهارپایان و پرزهایی به طول حداقل یک سانتی متر و سه تا هشت پود در هر ردیف است. یکی از تفاوت های گبه با قالی در اندازه ی همین پرزها و تعداد پودها می باشد.

گبه از نظر اندازه به سه دسته تقسیم می شود:

• گبه در اندازه ی فرش
• گبه د راندازه ی قالیچه
• گبه در اندازه ی پتو

 که با توجه به نوع مصرف اختلافات جزئی در بافت دارند.

گبه های قشقایی معمولا تنوع بسیاری در رنگ و نقش دارند، بر خلاف گبه های سایر نقاط ایران که خود رنگ هستند. گاهی گبه های شیراز ، با ترکیب رنگ های محدود به چشم می خورند. نقش و طرح گبه میراثی از گذشتگان و یا ابداعی است. شیر طرح محبوب عشایر قشقایی شیراز است، که از لحاظ باستانی اهمیت زیادی دارد و نماد جوانمردی است. همچنین الهام گرفته از حضور شیر، در دشت های اطرافشان می باشد. دیگر طرح های استفاده شده ترنج، ستاره، لچک، نقش خشتی، نقش حیوانات و…. است.

این گبه های زیبا را  می توانیم با اندازه های 100*200 و 200*115 در بازار های شیراز ببینیم و بعنوان یادگاری از شیراز برای خود و عزیزانمان ببریم.

جاجیم شیراز

با عبور از بازار قدیم شیراز کیف وکفش ها، روانداز و پارچه هایی می بینیم که به آن ها جاجیم می گویند. عشایر معمولا جاجیم را برای پوشاندن اثاثیه و رختخواب های خود می بافند و از این رو نام محلی آن «پوشن» است. جاجیم شیراز در رنگ های مختلف بافته می شود و در بافتشان بیشتر رنگ های روشن بکار برده می شود.

نقش های بکار رفته در جاجیم های شیراز شطرنجی، کنگره، حوض، لوزی و … هستند. در این میان دست بافته هایی به چشم می خورد بصورت گل برجسته و سوزنی که خاص عشایر فارس است، شباهت بسیاری با گلیم ها دارند با این فرق که قسمت هایی از آن ها برجسته است.

خاتم کاری شیراز

هنر خاتم کاری در ایران ریشه ای کهن دارد. خاتم کاری هنر اکثر شهرهای ایران است، ولی شیراز در این زمینه زبانزد خاص و عام است. میتوان یکی از ارزشمندترین صنایع دستی شیراز را خاتم کاری دانست. علت برتری خاتم های شیراز تفاوت در مراحل انجام کار است. قدمت این هنر به دوران صفوی باز میگردد و بهترین نمونه آن مسجد جامع عقیق شیراز می باشد.

خاتم سازی نوعی هنر ظریف است، که سطح اشیای چوبی را با مثلث های کوچک به شکل موزائیک می آرایند. مواد اولیه ی خاتم سازی چوب، عاج، استخوان، برنج و طلا  است. هر چه دقت، ظرافت این طرح ها بیشتر باشد و منظم تر باشند خاتم مرغوب تر است. فاکتور دیگر تاثیر گذار بر مرغوبیت خاتم کاری، کیفیت مواد اولیه کار است. مرغوبترین خاتم ها «پره وارو» و «سیم» هستند.

بسیاری از توریستان به دنبال این صنایع دستی زیبا هستند که معمولا بروی جعبه طلا ، جعبه ارایشی، قاب عکس و آینه و .. بکار رفته است.

منبت کاری شیراز

منبت کاری در شیراز رونق بسیاری دارد. هنر کنده کاری و طراحی بر اساس یک نقشه مشخص بر روی چوب را منبت کاری می گویند. این هنر در شهر آباده از استان فارس قدمت طولانی دارد، بطوری که با توجه به آنچه درباره گذشته تخت جمشد آمده، حاکی از آن است که ستون های تخت جمشید توسط تیرهای چوبی منبت کاری پوشیده شده اما طعمه آتش شده اند. منبت با توجه به قابلیت هایی که دارد میتواند یک چوب ساده را به یک وسیله زیبای تزیینی تبدیل کند و ارزش آن را چند برابر نماید. این هنر زیبا را میتوانیم بر روی ظروف، مبلمان، صفحات شطرنج، میز و جعبه ها مختلف ببینیم. حتی منبت در هنرهای حجاری و گچ بری هم استفاده شده است.

در تاریخ 22 آبان سال 1394 در ساعت 7:05 صبح از محل دفتر مدیریت گروه (آقای قمصری) به سمت زشک حرکت کردیم.البته در ابتدای برنامه متوجه یک چیز عجیب شدیم و آن حضور دو نفر بدون هماهنگی قبلی در برنامه بود.

قبل از شروع گزارش بگویم که این برنامه ، بی شک یکی از بهترین برنامه های ما بوده است …

در راه در هر ماشینی اتفاقات خاص و جالبی افتاد که بسیار هیجان انگیز بود و البته خصوصی که نمی توان در گزارش به آن اشاره کرد …

پس از طی مدت زمان حدود 40 دقیقه به محل از قبل بررسی شده (توسط راهنمای محترم گروه ، آقای کمالی) در روستای فوق العاده زیبای زشک رسیدیم.واقعا در پاییز، این روستا فوق العااااده زیباست.

پس از پارک ماشین ها در محل های مناسب (که در تصویر بالا مشخص است) از مسیر یک کوچه باغ بسیار زیبا شروع به حرکت کردیم.

در مسیر علاوه بر استفاده از طبیعت فوق العاده زیبای این روستا، دوستان شیطنت هایی هم در جهت ایجاد لحظات بیادماندنی ، می کردند.برخی از همراهان عزیز هم در حال گرفتن عکس در قسمت های مختلف این مسیر بودند.

شیب مسیر حدود 20 درجه بود که برای برخی از دوستان طی کردنش کمی سخت بود! در این مسیر فوق العاده زیبا رودخانه ، استخر طبیعی ، کوه ، جنگل و … دیدیم و واقعا لحظات استثنایی را گذراندیم.واقعا جای همه طبیعت دوستان گرامی خالی بود.

کم کم به باغ جناب آقای کمالی و خانواده عزیزشان رسیدیم.امید عزیز و چند نفر دیگر از جمله آقای خزاعی در حال درست کردن صبحانه بودند ، آن هم عجب صبحانه ای.املت آتیشی فوق العاده خوشمزه به همراه کلی مخلفات در داخل آن.

در حین طبخ املت توسط امید عزیز و جناب آقای مستقل به همراه خانواده محترمشان ، برخی از دوستان شروع کردند به بازی های متنوع از جمله هفت و والیبال …

صبحاااانه حاظر شد و خوردیم (دیگه نمی خوام بیش از این دلتون بسوزه و اذیت بشید ، پس توضیح نمیدم )

پس از صرف صبحانه بسیار لذیذ در طبیعتی بکر و روح انگیز و صرف چای آتیشی کم کم رفتیم برای بازیهای گروه نشاط آوران که در همین حین خانم فروهر مارو هیجات زده کردند !!! دو کیکی که خودشون و دوستشون درست کرده بودند را به همه دوستان تعارف کردند و همه از این کیک های فوق العاده خوشمزه خوردند.جا داره اینجا از ایشون هم تشکر ویژه بکنیم.

تعدادی از کوهنوردان حرفه ای گروه هم رفتند برای کوه پیمایی کوه های اطراف خونه باغ …

و البته ما هم برای بازی به همراه تعداد زیادی از دوستان رفتیم داخل خانه باغی که امیدجان تدارک دیده بود.وااااااااااای.می دونید داخلش چی بود ؟!!!

حدس بزنید …

تو هوای سرد چی می چسبه ؟!!!!!

بلـــــــــــــــــــــــــــه.درست حدس زدید.

کرسی …

در مورد کرسی هم زیاد توضیح نمیدم.نمی خوام زجر بکشید …

پانتومیم بازی کردیم و هفت.

جاتون خالی چقدر پانتومیم خوش گذشت و چقدر خندیدیم.در حدی که چند نفر فک درد و دل درد گرفتند…

کم کم به زمان ناهار نزدیک شدیم و جوجه های آتیشی رو بین دوستان عزیزم پخش کردیم.

امیر کمالی عزیز برای طبخ جوجه زحمت بسیار کشید و البته امید کمالی هم در حال به سیخ کشیدن جوجه بود.خانواده جناب مستقل هم که مثل همیشه از هیچ کمکی دریغ نمی کردند.

جوجه ها آماده شد و همه دوستان عزیزم ناهارشون رو در هر شرایطی که دوست داشتند ، خوردند.

پس از صرف ناهار باز هم کلی بازی کردیم و بهمون عجیب خوش گذشت.امیر کمالی عزیزم هم با آب سرد و کمی آب گرم ظرف هارو شست …

واقعا جا داره اینجا از زحمات داداش آقای کمالی (راهنمای گروه) یعنی امیر کمالی واقعا تشکر کنم.

کم کم هوا تاریک شد و فانوس روشن کردیم و … . عجب شب زیبا و پرستاره ای بود.ستاره ها بسیار به ما نزدیک بوند و …

جا داره اینجا سلامی بکنیم به آقای صادق خزاعی.سلام صادق ، سلام ….!!!!!!!

خلاصه اوقات فوق العاده ای بود.

جای همه خالی …

در پایان جا داره از سرکار خانم گنجعلی هم بابت عکس های بسیار زیبایی که برای این گزارش و سایت گرفتند و در اختیار ما قرار دادند تشکر کنم.

حدود ساعت 17:20 هم کم کم دوستان شروع به بازگشت به شهر کردند.

دوستتون دارم

(امیر قمصری)

بنایی تاریخی از دوره تیموری که تا پیش از انقلاب اسلامی به مسجد شاه شهرت داشت و بعد به نام مسجد هفتاد و دو تن خوانده شد، اصالتا مقبره یکی از امرای شاهرخ تیموری به نام امیر شاه ملک است. مسجد هفتاد و دو تن مشهد در محل چهار سوق و تلاقی دو بازار بزرگ و فرش فروش ها در کنار میدانی قدیمی به نام سرسنگ احداث شده و پس از توسعه حریم حرم در مجاورت ضلع جنوب غربی حرم قرار گرفته است.

اصل آرامگاه امیر شاه ملک بین سالهای 809 تا 829 هجری قمری احداث شده اما تکمیل و تزیین آن تا سال 855 هجری قمری طول کشیده است. این بنا که در زمان شاه سلطان حسین صفوی در سال 1119 هجری قمری و هم نادرشاه در سال 1155 هجری قمری مرمت گردیده، دارای گنبد فیروزه ای رنگ و دو گلدسته زیباست. آرامگاه امیر شاه ملک هرچند به عنوان زیارتگاه شناخته نمی شود اما کاربرد فرهنگی- توریستی دارد.

مسجد هفتاد و دو تن شامل یک سرداب برای دفن جسد، قبه ای 5*5  متری، گنبدی دو پوششه به ارتفاع 17.4متر، ایوانی در جانب شمال به ارتفاع 9.4 متر، فضاهایی جانبی و دو گلدسته در طرفین ایوان می باشد. دورادور ایوان کتیبه ای  وجود داشته که تنها قسمت پایانی آن بر روی پایه سمت چپ باقی مانده است.

این بنا که باید عنوان مسجد شاه را از نام شاه ملک یا بنای مجاور خود به نام حمام شاه(رضوی بعدی) گرفته باشد، نمی توانسته است مسجد باشد چون قبله آن با قبله مشهد انطباق ندارد و در سرداب آن هم چند جسد دفن شده است.

امیر غیاث الدین شاه ملک برلاس یکی از امرای معتبر تیمور و فرزند وی شاهرخ بوده است. در سال 809 هجری قمری که شاهرخ حکومت ولایت خراسان را با مرکزیت توس و مشهد به فرزند جوان خویش الغ بیک بخشید شاه ملک را هم به امیر الامرایی وی منصوب کرد. وی تا سال 811 هجری قمری که مامور فتح و تصرف ماوراء النهر گردید در خراسان مستقر بود. در سال 812 هجری قمری که حکومت ماوراءالنهر به الغ بیک داده شد امیر شاه ملک هم همراه او گردید. این دو به ظاهر تا سال 817 هجری قمری حکومت خراسان را هم داشتند، اما از آن زمان به بعد فرزند دیگر شاهرخ یعنی بایسنغر میرزا والی خراسان (با مرکزیت توس) شد. بنابراین امیر شاه ملک در سال های 809 تا 817 هجری قمری حاکم اصلی خراسان یا دست کم بزرگترین امیر این خطه بوده است. وی تا سال 829 هجری قمری قدرتمندانه در ماوراءالنهر و خوارزم به حکومت و دستیاری الغ بیک مشغول بود، تا این که در سال مزبور در خوارزم در گذشت و جسدش به مشهد حمل و در بنایی که خود وی برای این منظور ساخته بود مدفون گردید.

درباره زندگی نامه میرزا ابوطالب کلیم همدانی یا کلیم کاشانی  می خوانیم که ایشان ، به طالبای کلیم معروف و به او خلاق المعانی دوم لقب داده اند. وی از شاعران معروف قرن یازدهم هجری است. کلیم کاشانی در سال  990 هجری قمری در همدان به دنیا آمد و به علت ماندن زیاد  در کاشان به کلیم کاشانی شهرت پیدا کرده است. ایشان در شهرهای کاشان و شیراز دانش آموخت. کلیم کاشانی در روزگار پادشاهی جهانگیر به هند رفت و در آغاز سرگردانی بسیار کشید و سرانجام در سال 1028هجری قمری به ایران بازگشت. اما، بودن کلیم کاشانی در ایران بیش از دو سال طول نکشید و دوباره راهی هندوستان شد و پس از آغاز پادشاهی شاه جهان مورد توجه و عنایت وی شد و از او، عنوان ملک الشعرایی گرفت.

کلیم، در پایان راه زندگی بیمار شد و در کشمیر اقامت گزید. اما، ارتباط خود را با دربار شاه جهان حفظ کرد و تا پایان عمر ستایشگر او بود و از او صله های فراوان دریافت می نمود. کلیم کاشانی در روزهای پایانی زندگی به نظم شاه جهان نامه مشغول بود و سرانجام در سال 1061هجری قمری در شهر کشمیر درگذشت.

در باب اخلاق کلیم کاشانی گفته اند که نیکو نهاد و گشاده دست بوده است و صله های دریافتی را صرف نیازمندان می کرد.

مجموعه اشعار کلیم در حدود بیست و چهار هزار بیت است که نه هزار بیت آن، قصیده ها و غزل ها و دیگر گونه های شعر اوست و پانزده هزار بیت دیگر آن منظومه شاه جهان نامه است.

شهرت و اعتبار کلیم کاشانی با وجود داشتن همه گونه های شعری  به خاطر غزل است که در آن ایجاد معنی های تازه و رنگین کرده است . مثل ها و واژه های محاوره ای نیز که زبان غزل را به افق های خیال عامه نزدیک می سازد، بی آنکه در کلام او مبتذل جلوه کند چاشنی ذوقی به آن داده است چنان که برخی از یادنویسان هندی، او را استاد قیامت کار خوانده اند و برخی کسان نیز غزل او را بر غزل صائب برتری داده اند، اما حزین لاهیجی منکر شادابی کلام کلیم بوده است. دیوان کلیم بارها در ایران به چاپ رسیده که یکی از چاپهای آن به تصحیح محمد قهرمان در مشهد صورت گرفته است.

از جاذبه های مهم که در شمال شرقی شهر بم قرار گرفته و مربوط به دوران اشکانیان و هخامنشیان است، ارگ بم است. ارگ بم با عنوان بم و فضای فرهنگی آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این مکان بزرگترین بنای خشتی جهان محسوب و به دلیل عظمت آن با دیوار چین مقایسه می شود.

معماری ارگ بم از جهات مختلفی مورد بررسی طراحان قرار گرفته است. این بنا در بهترین نقطه با دید مناسب از جهت امنیتی قرار دارد. دژ نظامی، سربازخانه، اصبل، عمارت چهار فصل و چاه آب در درونی ترین دیوار ارگ بم واقع شده است. ورودی اصلی شهر و مسیری که متصل کننده ورودی شهر به دژ است در اطراف بخش حکومتی ساخته شده است.

خانه های ارگ بم در سه نوع مختلف وجود دارد.خانه هایی با 3 اتاق برای خانواده های تهیدست، خانه هایی با 4 اتاق برای خانواده های طبقه متوسط جامعه و در نهایت شیک و مجلل ترین خانه ها که در نقاط مختلف برای انواع فصل ها در نظر گرفته شده است. تمام ساختمانهای این بنا از خشت ساخته شده است.

 زلزله ای به شدت 6.6 ریشتر در دی ماه سال 1382 اتفاق افتاد که باعث شد ارگ بم آسیب جدی ببیند و بازسازی دوباره ارگ بم را کشورهای عضو میراث جهانی یونسکو عهده دار شدند.

شهر بم در 180 کیلومتری جنوب شرقی استان کرمان و در ارتفاع 1060 متری از سطح دریا واقع شده است. تنها شهر ایران که در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده، شهر بم می باشد. در گذشته ها، شهر بم به پاریس ایران و دروازه شرق ایران شهرت داشت. در زمان حکومت لطفعلی خان زند برای مدتی به عنوان پایتخت ایران مطرح شد.از سوغات معروف این شهر می توان به خرما، مرکبات، حنا، کماچ سهن، کلمپه و قاووت اشاره نمود. محصولات کشاورزی شهربم به خصوص خرمای آن معروفیت جهانی دارد.

در سال 1189 هجری شمسی وقتی که پاتی جهانگرد انگلیسی وارد شهر بم شد، در نوشته هایش قلعه این شهر را مستحکم و مقاوم معرفی نموده و در ایران این قلعه از جهت استحکامات بی نظیر بود.
هم چنین بار تولد می نویسد که بم در گذشته مرکز صنعتی کرمان بود و پارچه های آن به مصر هم فرستاده می شد.
در قرن دهم ، مقدسی جغرافی نویس عرب در گزارشات خود می نویسد که مردم شهر بم ،متخصص و اهل مهارت بودند و پارچه هایی که در آنجا تولید می شد مایه سرافرازی ایران بود.پیراهن و لباسهای با ارزش و فاخر که طالب بسیار داشت در این شهر تولید و صادر می شد.
شهر بم در دوره ساسانیان، از لحاظ نظامی و بازرگانی اهمیت داشت و این به خاطر مرتبط بودن جاده های ایران با افغانستان و بلوچستان بود.
اصالت مردم بم با توجه به بررسی سکونتشان از نژاد آریایی می باشد. در اساطیر ایرانی، بنای این شهر قدیمی را به بهمن پسر اسفندیار نسبت داده اند.
شهر بم دارای آب و هوای گرم وخشک است . این شهر به دلیل مجاورت با کویر، شرایط آب و هوایی متغیری را دارد. بم در بعضی اوقات فصل تابستان گرمترین شهر و در فصل سرما سردترین نقطه کشور می باشد. در شهر بم میزان بارندگی در سال ، 68 میلی متر گزارش شده است.

از جاذبه های بم می توان به منطقه خوش آب وهوای دهبکردی اشاره نمود. روستای دهبکردی در 50 کیلومتری شهر بم قرار گرفته و تحت تاثیر آب و هوای اقلیم کوهستانی واقع شده است. ارتفاع آن حدود 2500 متر است و کوه شیر و منطقه مرغک منظره چشم گیری را به دهبکردی بخشیده است. وجود درختان سپیدار و گردو ، فضای این روستا را دل انگیز کرده اند. نتایج یک محقق با بررسی DNA مردم منطقه دهبکردی و روستاهای اطراف آن به این موضوع رسید که مردمان این مناطق همان مردمان قدیم ارگ بم هستند که به دلیل خشکسالی و گرم بودن هوا به این مناطق خوش آب و هوا وارد شده اند.

از دیگر جاذبه های بم می توان به روستای مرغک در 40 کیلومتری جنوب غربی اشاره نمود که دارای پوشش گیاهی درختان میوه، جنگل های بادام کوهی، ارس و بنه است. حمام صد ساله در مرغک از آثار تاریخی این روستا به شمار می رود.

تاریخچه : سبک معماری میل اخنگان مربوط به دوره تیموریان است. این بنا حدود 550 سال قدمت دارد.

بنای میل اخنگان در فاصله 22 کیلومتری شمال شهر مشهد در حاشیه جاده توس به پاژ قرار گرفته است. در نزدیک میل اخنگان روستایی با همین نام وجود دارد. با توجه به باور بعضی افراد در نزدیک میل اخنگان و ورودی سده کارده نبرد خونینی بین حاکمان قبلی خراسان و سلطان محمود غزنوی صورت گرفته است.

میل اخنگان مشهد دارای برج مقبره مانند به ارتفاع 17 متر است. این بنا، بر روی سکوی دایره ای با هشت نیم ضلعی واقع شده است. ارتفاع ستون استوانه ای میل اخنگان 13.7 متر و بلندی کلاهک قارچی که روی ستون قرار گرفته در حدود 4.2 متر است. نقش و نگار در صحن داخلی میل اخنگان دیده نمی شود.

در بالای گنبد مخروطی شکل میل اخنگان کاشی هایی با رنگ فیروزه ای خودنمایی می کنند. نمای بیرونی این بنا غیر از دیوار و نیم ستونها، با کاشیهایی همراه با نقوش ستاره و چلیپایی آراسته شده است. بنای میل اخنگان نیز، با آجر ساخته شده است.

در فضای داخلی بنای میل اخنگان، سنگ قبری وجود دارد که هویت آن معلوم نیست. برخی اعتقاد دارند مربوط به گوهر تاج، همسر شاهرخ تیموری است و عده ای نیز آن را مربوط به دختر هندی می دانند که در راه زیارت مرده است و پندار عده ای دیگر به گور دسته جمعی افراد مهم و متشخص است، که البته این دعاوی صحیح نیست و بر اساس پیشنهادات قدیم از گذشتگان ثبت شده است.

سال ساخت میل اخنگان، مشخص نیست اما معماری آن شبیه به ساختمان مسجد جامع به سال (861 هجری قمری) و بنای امیر چخماق (830 هجری قمری) می باشد.
هم اکنون با توجه به گفته اهالی منطقه میل اخنگان، نمای ساختمان با دزیدن کاشی های آن به شکل لانه زنبور در آمده است. اگر به مشهد سفر کردید حتما در تور مشهد شرکت نمایید و از این بنای تاریخی زیبا بازدید کنید.

سید حسین ملقب به جلال الدین مشهور به جلال احمد در محله سید نصیرالدین تهران ولادت یافت. نام خانوادگی او سادات آل احمد است. بنابر زندگی نامه خودنوشته جلال آل احمد در مثلا شرح احوالات و نیز براساس ثبت شناسنامه اش در 11 آذر سال1302 هجری شمسی متولد شد. این تاریخ به نظر نادرست می نماید زیرا براساس تصویری از ظهر قرآن که شمس آل احمد در کتاب از چشم برادر گراور کرده است، پدرش دقیقا زمان تولد وی را، روز پنج شنبه 20شعبان سال 1342 هجری شمسی ثبت کرده که با 6 فروردین سال 1303شمسی برابر است. پدربزرگ او سید محمد تقی اورازانی طالقانی از اهالی طالقان بود که در تهران سکونت گزید. او از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بود که از برخی استادان حوزه علمیه نجف نیز اجتهاد داشت و سال ها در تهران، به اقامه نماز جماعت و اداره یک محضر شرعی اشتغال داشت.

پدر جلال آل احمد، سید احمد حسینی اورازانی طالقانی علاوه بر اداره محضر شرعی پدر، در دو  مسجد پاچنار و لباسچی تهران نماز جماعت اقامه می کرد. مادر وی هم امینه بیگم اسلامبولچی خواهرزاده آقا بزرگ تهرانی صاحب الذریعه بود. علاوه بر پدر بزرگ و پدر، برادر بزرگتر جلال، سید محمد تقی و یکی از دامادهای خانواده، لباس روحانیت به تن داشتند. جلال در این محیط مذهبی که کم وبیش در دید و بازدید و سه تار منعکس کرده است، پرورش یافت و در  سنین شش تا هفت سالگی به خلعت عبا و عمامه نیز آراسته گردید.

جلال آل احمد تحصیلات ابتدایی را از سال 1308 تا1314 هجری شمسی در دبستان های کمالیه و ثریا به پایان برد. داستان گلدسته ها و فلک از مجموعه داستان های  کتاب پنج داستان به بیان احوال و رفتار دوران تحصیل او در دبستان ثریا می پردازد.

او پس از پایان دوره ابتدایی، به اجبار از سوی پدر روانه کار در بازار تهران شد. زیرا سید احمد با ادامه تحصیل او در مقاطع بالاتر مخالف بود وبیم آن داشت که مبادا مدارس دولتی، فرزندش را از راه دین و حقیقت دور کند. هم چنین می خواست از جلال جانشینی برای مسجد و منبرش بسازد. او همزمان با کار در بازار، پنهان از چشم پدر از سال 1314 تا 1319 هجری شمسی به تحصیل در دبیرستان های دانش و تدین پرداخت و پس از آن در دوره شبانه مدرسه دارالفنون ثبت نام کرد. روزها کار ساعت سازی، بعد سیم کشی برق، بعد چرم فروشی و از این قبیل… و شبها درس، و با درآمد یک سال مرتب، الباقی دبیرستان را تمام کرد. در سال  1322 هجری شمسی دیپم ادبی گرفت. هم زمان دروس طلبگی هم می خواند، آنگاه از سوی پدر برای تکمیل تحصیلات حوزوی در تابستان سال 1322 هجری شمسی روانه نجف شد. جلال که قصد داشت از این فرصت استفاده کرده به منظور آموختن دروس جدید از راه خرمشهر، بصره، نجف و بغداد روانه بیروت شود، در نجف نزد برادر، سیدمحمد تقی ماندگار شد. پس از سه ماه، کله خورده و کلافه و از برادر و پدر روی گردان از راه خانقین و کرمانشاه به ایران بازگشت، در حالیکه از برخی عقاید دینی اش دست شسته بود و دیگر در رفتارهای او، برای حفظ و اجرای آموزه های اخلاقی-دینی خود و خانواده اش میلی دیده نمی شد. جلال آل احمد خود سبب اصلی این تغییر رفتار را، سخت گیری های مذهبی پدر می داند.

پس از بازگشت به ایران تحصیلات خود را با ورود به دانش سرای عالی دانشکده ادبیات دنبال کرد و در سال 1325 هجری شمسی از آن مرکز در رشته ادبیات فارسی لیسانس گرفت. او دوره دکتری ادبیات فارسی دانشگاه تهران را در سال 1330 هجری شمسی پیش از آن که از رساله خود با عنوان قصه هزار و یکشب دفاع کند ناتمام گذاشت. هم زمان از سال 1322 هجری شمسی به نوشتن روی آورد ودر 16 تیر 1326 به استخدام وزارت فرهنگ در آمد و به عنوان دبیر به تدریس در دبیرستان های حومه تهران و هنرستان موسیقی پرداخت و یک سال هم مدیر دبستان صفا و مدرسه فرهنگ شمیران تهران بود.

طی سال های 1340 تا 1343 هجری شمسی مشاور تعلیمات متوسطه در وزارت فرهنگ و بعد تا آذر 1345 دبیر دانش سرای عالی بود، آنگاه اخراج شد. چندی بازرس آموزش و پرورش شد و از پایان اسفند 1346 تا خرداد 1347 به تدریس ادبیات فارسی در دانشکده علوم تربیتی دانشگاه تهران پرداخت و بعد، از سوی ساواک ممنوع التدریس شد. آخرین شغل دولتی جلال آل احمد، تدریس ادبیات در کلاسهای شبانه دانش سرای عالی بود که در پایان مرداد سال 1348، نیز از آن کار ممنوع شد. به ظاهر چندی هم در دانش سرای مامازن و هنر سرای نارمک تدریس کرده است.

جلال آل احمد زندگانی خویش را پس از بازگشت به ایران در سال 1322 هجری شمسی تا واپسین سال های حیاتش به چهار دوره تقسیم می کند. ابتدا او از آن هنگام که انجمن اصلاح را شکل می دهد و در سال 1323 هجری شمسی به حزب توده می پیوندد، تا نیمه دوم 1326 شمسی که از حزب توده انشعاب کرده و پس از چندی از حزب سوسیالیست توده ایران نیز انصراف می دهد،با عنوان دوره نخست فعالیت سیاسی خویش یاد می کند. سپس تا سال 1329 هجری شمسی که آنرا دوره سکوت می خواند، از فعالیت سیاسی فاصله گرفته و به خلق آثار داستانی و ترجمه ای از نویسندگان فرانسوی می پردازد و با سیمین تاج دانشور در سال 1329 هجری شمسی ازدواج می کند. سیمین دانشور در فعالیتهای فرهنگی و اجتماعی به همسرش کمک شایانی می کند.

در دوره سوم با قضیه ملی شدن صنعت نفت و ظهور جبهه ملی و دکتر مصدق از نو به دنیای سیاست رو می آورد و به فعالیت در احزاب همسو با جبهه ملی می پردازد و هدایت نشریات حزبی مختلفی را نیز به عهده می گیرد. با بروز اختلاف میان او و برخی از رهبران حزب، در آغاز سال 1322 هجری شمسی سیاست را بوسیده و کنار می گذارد و بدین گونه دوره سوم را پایان می بخشد. پس از آن دوره چهارم زندگی فعال خویش  را به عنوان دوره سکوت اجباری مجدد آغاز می کند و به ظاهر تا زمان مرگ آن را تداوم می بخشد. جلال آل احمد این دوران را فرصتی برای به جد در خویش نگریستن و به جستجوی علت آن شکست ها به پیرامون خویش دقیق شدن می شمارد.

داستان نویسی، نگارش مقاله و ترجمه آثار از نویسندگان خارجی، به همراه سفرهای داخلی که نتیجه آنها تنظیم و انتشار چند تک نگاری اجتماعی بود، از جمله فعالیت های او در این دوره است. هم چنین سفر به اروپا، شوروی، امریکا و اقامه مناسک حج تمتع، در کنار نگارش و انتشار غربزدگی و انتشار بخشی از در و خیانت روشنفکران، از دیگر اقدامات جلال آل احمد است. البته باید افزود که او در این دوران همکاری و همفکری فراوانی نیز با خلیل ملکی و هواداران وی داشته است.از دیگر آثار معروف جلال آل احمد نیز می توان به کتاب مدیر مدرسه اشاره نمود.

سرانجام جلال آل احمد پس از نزدیک به سه دهه نویسندگی به علت سکته قلبی در غروب سه شنبه18 شهریور1348 در ویلای شخصی اش در خلیف آباد اسالم گیلان در گذشت. سید محمود طالقانی بر پیکرش نماز گذارد و درصحن مسجد فیروز آبادی تهران در جوار قبر خلیل ملکی به خاک سپرده شد. درباره علت مرگ او در همان ایام شایعاتی ضد ونقیضی درباره چگونگی مرگ او منتشر شد.

هر مسافری که به شهر اصفهان سفر می کند ، بازدید از میدان نقش جهان را در برنامه خود قرار می دهد. این مکان را  میدان شاه و میدان امام هم می نامند. میدان نقش جهان اصفهان از بناهای نادر جهان به جهت معماری محسوب می شود.
  اطراف میدان نقش جهان بناهای زیبا و باعظمتی همچون مسجد شیخ لطف الله، مسجد جامع کبیرعباسی ، سر در قیصریه، کاخ عالی قاپو به چشم می خورد که هنر معماران خلاق ایرانی همچون شیخ بهایی، علی اکبر اصفهانی و محمدرضا اصفهانی است. علاوه بر آن چهار بازار بزرگ، اطراف میدان را احاطه کرده اند.

مسجد امام اصفهان ازجمله مهم ترین مساجد باقی مانده در دوران صفویان است. از ویژگی های مسجد  می توان به کاشیکاری هنرمندانه و زیبا، ارتباط مناره های آن با میدان نقش جهان و انعکاس صدا در زیر گنبد اشاره نمود. این مسجد در گذشته به مسجد شاه ، مسجد جامع کبیر عباسی، مسجد جامع معروف بوده و امروزه مسجد امام نامیده می شود. این مسجد در ضلع جنوبی میدان نقش جهان واقع شده است.

مسجد شیخ لطف الله اصفهان یکی از زیباترین بناهای  مذهبی جهان است. این مکان، مسجد اختصاصی شاه عباس بود. مسجد شیخ لطف الله فاقد صحن ومناره است و در ضلع شرقی میدان نقش جهان قرار گرفته است.

سردر قیصیریه، در ورودی اصلی بازار بزرگ اصفهان واقع شده است. این بنا در گذشته راه اصلی بازار اصفهان بود.

کاخ عالی قاپو اصفهان در ضلع غربی میدان نقش جهان قرار گرفته است. از مهم ترین مشخصه های  کاخ عالی قاپو می توان به محل ورودی آن که دارای خاصیت واکنش صوت و صدا است اشاره نمود. این بنا تالارها  و اتاق هایی دارد که به منظور جلسات، استراحت و استقرار سفیران استفاده می شد.

در محوطه میدان درخت هایی وجود دارد که فضای دل انگیزی به این مکان بخشیده است.مساحت میدان نقش جهان اصفهان حدود 85  هزار متر مربع، طول آن بیش از 500 متر و عرض آن  165 متر می باشد.

میدان نقش جهان در طول دوران زمانه خود کاربردهای مختلفی داشته است. کاربرد سیاسی آن از جهت وجود کاخ سلطنتی بود که در آن مراسم های تشریفاتی، رژه های نظامی و مراسم مربوط به محکومین صورت می گرفت. کاربرد مذهبی آن به دلیل وجود دو مسجد که در آن ها مراسم های مذهبی و برپایی نماز جماعت در اوقات خاص انجام می شد. کاربرد تجاری آن از لحاظ  وجود مغازه ها در میانه بازار بود که دستفروشان چادرهای خود را در آن جا مستقر می کردند وکاربرد تفریحی آن با برگزاری جشن ها و عید های ملی، چوگان بازی وآتش بازی شکل می گرفت.

میدان تاریخی نقش جهان اصفهان در زمان حکومت شاه عباس که شهر اصفهان پایتخت این حکومت قرار گرفت پایه ریزی شد. در زمان حکومت صفویان این میدان در مکانی به نام باغ  نقش جهان قرار گرفته بودکه کاخ فرمانروایان و ساختمان های دولتی در آن مستقر بود.

قهوه خانه هایی در اطراف میدان نقش جهان دیده می شود. این قهوه خانه ها برای گذراندن وقت شاعران ، هنرمندان ، درباریان و بعضی از سران مملکتی  و سرگرم ساختن خود به تفریح هایی ازجمله مشاعره و شنیدن حکایات ایجاد می شد. هم چنین  محل مذاکرات تاریخی که بین فرستادگان خارجی و دولتمردان ایرانی صورت می گرفت در میدان نقش جهان بود.

در دوران حمله اشرف افغان تا حکومت قاجاریه بخش هایی از عمارت نقارخانه و میدان نقش جهان تخریب گردید که کار بازسازی آن ها  در زمان حکومت رضاشاه تا به امروز ادامه دارد.

توریست های خارجی در هنگام ورود به میدان  نقش جهان نظاره گر طلوع و غروب خورشید آن شده و به رصد مشغول می شوند.

میدان نقش جهان اصفهان هم اکنون مورد توجه  بازدید کنندگان علاقه مند به هنرهای اصیل ایرانی و اسلامی شده  است.  امکان کالسکه سواری در محوطه میدان چشم انداز زیبایی را به هر بازدید کننده هدیه می دهد.

میدان نقش جهان اصفهان در میدان مرکزی شهر اصفهان واقع شده است. این میدان در سال1358 هجری شمسی به عنوان اولین بنای ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

تاریخ : 15 آبان 1394

سرپرست : امیر قمصری

راهنما / راهنمایان : امید کمالی

تعداد نفرات شرکت کننده : 39 تن

صبحانه : تخم مرغ آتیشی

ناهار : جوجه آتیشی

زمان حرکت : 7:35

زمان بازگشت : 20:30

سایر اطلاعات : وسیله نقلیه این برنامه اتوبوس ولوو و مدت زمانی که در راه بودیم حدود دو ساعت بود.

لطفا به این مطلب رای دهید

در تاریخ 15 آبان ماه 1394 ساعت 7:30 صبح از محل دفتر گروه نشاط آوران به سمت منطقه زیبای دررود نیشابور ، راه افتادیم.

در ابتدای مسیر آقای قمصری به همه دوستان عزیز که در این سفر کوتاه ما را همراهی می کردند خوش آمد گفتند و بعد از آن تفریحات داخل اتوبوس شروع شد.

جاتون خالی ، بچه ها واقعا کولاک کردند طوری که اصلا طولانی بودن مسیر حس نشد و 1.5 ساعت راه خیلی زود گذشت.

تا اینکه رسیدیم به منطقه زیبای درود . در پارک زیبایی زیراندازها را پهن کردیم که دوستان تا وقتی که صبحانه (نیمرو آتیشی) آماده شود بتوانند استراحت کنند.

نیمرو آتیشی و چای آتیشی توسط راهنمای گروه حاضر و بین دوستان تقسیم شد . جاتون خالی عجب چااایی و نیمرویی بود مخصوصا تو اون هوای پاییزی و در طبیعت زیبا،عاااالی بود. در همین حین مدیر گروه برای عزیزانی که تخم مرغ دوست نداشتند ، پنیر اوردند.

صبحانه را دور هم نوش جااان کردیم و آماده شدیم برای رفتن به سوی آبشار. مسیر پیاده روی بسیار زیبا بود. در اوایل مسیر آبنمای زیبایی وجود داشت که همه دوستان جمع شدند و مقابل آن عکس یادگاری گرفتند.

بعد از عکس به راهمان ادامه دادیم ، مسیر پیاده روی انقدر زیبا بود که به جای 30 دقیقه ، 1 ساعت طول کشید چون همه دوست داشتند از طبیعت بهره کافی را ببرند و خب سوژه برای عکاسی هم زیاد بود .خلاصه رسیدیم به آبشار زیبای دررود ، نیم ساعتی کنار آبشار موندیم برخی از دوستان از آبشار بالا رفتند و برخی پایین آبشار از زیبایی آبشار و هوای فوق العاده ای که وجود داشت بهره مند شدند…

بعد از دیدن آبشار به سمت باغی که در بالای رودخانه قرار داشت و قصد داشتیم نهار را در آنجا صرف کنیم حرکت کردیم. رسیدیم . بسیار زیبا بود.  زیراندازها را پهن کردیم و آقای کمالی آتیش را راه انداخت تا دوستانی که سردشون شده بود خودشون را گرم کنند.

تا اینکه نوبت به بازیهای خاص گروه نشاط آوران رسید .بنظرم این بخش از همه بخش ها هیجان انگیزتر بود همه دور هم جمع شدیم و بازی کردیم. عااالی بود کلی خندیدیم و خوش گذشت وای از پانتومیم نگم براتون عالی بود، عااالی. من به شخصه دوست داشتم این قسمت تور اصلا تموم نمیشد.

در حین اینکه ما مشغول بازی بودیم آقای کمالی عزیز جوجه ها را برای نهار آماده می کردند. بازی تمام شد و نهار نیز آماده برای خوردن، عجب جوجه ای بازم جا داره بگم جاتون خااااالی .

بعد از صرف نهار به علت اینکه به تاریکی نخوریم راه افتادیم به سمت اتوبوس خداروشکر زیاد به تاریکی نخوردیم و رسیدیم.

آقای کمالی با انرژی فوق العاده زیادشون در راه برگشت هم نگذاشتند کسی حوصلش سر بره و بچه ها را سرگرم کردن و آقای قمصری هم پک عصرانه نشاط آوران را بین دوستان تقسیم کردند.

در بین راه ناگهان صدایی آمد بنظر میرسید اتوبوس پنچر شده باشد ، آقای قمصری وآقای کمالی همراه راننده پیاده شدند تا بیبینند چه اتفاقی افتاده است کم کم باقی دوستان هم پیاده شدیم و انگار نه انگار که اتوبوس خراب شده است آتیش روشن کردیم تا گرم شویم و شروع کردیم به عکس گرفتن

( جا داره بگم همین اتوبوس خراب شدن خاطره خیلی خوبی برای هممون رقم زد شاید بهتره بگم چه خوب که خراب شد :))) ) یعنی در همه شرایط ما از شاد بودن و خوش گذرونی کنار نمیکشیم. خداروشکر زیاد طول نکشید تا دوباره به راه ادامه دادیم و به سلامتی به مشهد(دفتر گروه نشاط آوران) رسیدیم و دوستان ازهم خداحافظی کردند تا برنامه بعدی …

منبع : نشاط آوران

در این مقاله سعی می کنم به صورت جامع و مفید شما را تا حد امکان به سمت خرید بهترین کفش کوهنوردی که برایتان مناسب است رهنمود کنم.لطفا تا پایان مقاله همراه من باشید.

مشخصات کفش های کوهنوردی

رویه و داخل کفش :

در گذشته کفش ها از دوختن چرم درست می‌شدند. کفش‌های چرمی امروزه کمتر متداول هستند و جای خود را به کفش‌ هایی با طرح‌ های جدید و رویه‌ هایی از الیاف مصنوعی داده‌اند. هر چند کفش ها درحال تغییر هستند ولی وظایف و کارهایی که باید انجام دهند، تغییر پیدا نکرده است. پیشرفت روزافزون ساخت کفشها راحتی و ایمنی بیشتر را برای کوهنوردان حاصل کرده است.

اما انواع آن :

1- چرم (مصنوعی یا طبیعی)
2- پارچه های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) (عایق باد، رطوبت و قابل تفنس)
3- مواد نو ترکیب مانند کولار (پارچه ضربه گیر) 
4- تین‌سولیت (Thinsulate) (خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش های زمستانی)
5- فایبرگلاس (در میان کوهنوردان ایرانی به پلاستیکی معروف است که برای کوهنوردی اصلا مناسب نیستند)

خصوصیات لازم رویه کفش :

۱- ضد آب باشد.
۲- قابلیت تعریق داشته باشد.
۳- تا حدی مناسب برای راحتی پا، نرم و قابل انعطاف باشد.
۴- محکم باشد.
۵- قابل ارتجاع باشد.
۶- مقاوم به سرما، گرما و عوامل محیطی باشد.
۷- بندها تا نزدیکی پنجه ی پا ادامه داشته باشد.
۸- تا روی پا و قوزک ها را بپوشاند.

کفی کفش (تخت کفش) :

لایه ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف ترین آن نام تجاری “ویبرام” Vibram ایتالیا بوده و ماده‌ای سخت، ضد لغزش و پراستحکام است.

خصوصیات لازم برای کفی کفش باید شامل موارد ذیل باشد :

1- ضربه گیر باشد.
2- وضعیت استقرار کف پا را در داخل کفش همواره حفظ کند.
3- عاج های عمیق داشته باشد.
4- اصطکاک خوبی داشته باشد.
5- مقاومت مناسبی داشته باشد.
6- دارای انعطاف پذیری کافی باشد (بستگی به نوع کفش دارد)

موارد مهم انتخاب نوع کفش کوهنوردی

امروزه در کوهنوردی صحبت از کفشی که بتوان از آن در برنامه های مختلف در طول سال استفاده کرد، کاملا اشتباه است و باید برای هر برنامه خاص کوهنوردی، کفش مخصوص آن را تهیه کرد.
1- اندازه کفش و راحتی پا (که بسیار مهم است)
2- قابلیت فنی ( کوهنوردی در تابستان ، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگنوردی، یخنوردی و …)
3- استحکام و جنس رویه (که پیش تر در مورد ان صحبت شد)
4- درجه سختی زیره کفش (تخت کفش) 
5- دارای ساق‌ بلند بین 14 تا 19 سانتی‌متر (باید مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند)
6- تاریخ تولید کفش (باید توجه داشت که چسبهای بکار رفته، تاریخ انقضایی بین 2 تا 5 سال دارند)
7- برند و مارک معتبر
8- قیمت مناسب
9- گارانتی

اندازه کفش کوهنوردی :

اندازه کفش کوه برای راحتی باید به گونه‌ای باشد که کوهنورد بتواند ساعتها کفش را به‌ راحتی و آسانی بپوشد. اندازه کفش مناسب تنها با پوشیدن و راه رفتن مشخص می‌شود نه با نگاه کردن و پرسیدن از دیگران.
1- خیلی گشاد نباشد وگرنه ایجاد تاول های پوستی می کند.
2- خیلی کیپ و تنگ نباشد وگرنه به پا فشار وارد می آورد (ناخن ها و بستر ناخن صدمه می بیند)
به ‌طور کلی پیشنهاد می کنم برای خرید کفش دقت کنید تا اندازه آن 1 شماره از پای شما بزرگتر باشد که فضا توسط جوراب ضخیم پر خواهد شد. 

نکته های کاربردی در هنگام خرید کفش کوهنوردی :

1- پس از انتخاب نوع کقش مورد نظر براساس نیاز خود، جهت امتحان کفش کوهنوردی در فروشگاه، یک جفت جوراب ضخیم از نوعی که در فعالیت های خود به پا می کنید همراه داشته باشید. پای بسیاری از افراد در طول روز باد می کند، بنابراین خرید خود را در بعدازظهر یا غروب که پا در بزرگترین اندازه خود است، انجام دهید
2- پیش از بستن بندهای، پایتان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ی پایتان را کاملاً در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.
3- پس از مرحله یک بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد پایتان در داخل آن کاملاً راحت است.
4- پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پایتان وارد نمی‌شود.
5- بعد از پوشیدن پوتین و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره‌ی خارجی پای خود، مطمئن شوید پوتین از قوزک مچ پایتان محافظت می‌کند.

6- به صورت کلی کفش کوهنوردی باید 1 شماره از پایتان بزرگتر باشد ولی حتما باید کفش را بپوشید و با آن راه بروید، کفشهای کوهنوردی بدلیل ساخت به هیچ وجه جا باز نمی کنند!!!!

هشدار: هیچگاه برای اولین بار کفش نو را در یک برنامه سنگین استفاده نکنید!

انواع کفش ها در ورزش کوهنوردی با شرح کامل

 امروزه با توجه به پیشرفت تکنولوژی بنا به نوع برنامه را براساس قابلیت و کارایی تقسیم بندی می شوند. برای تهیه کفش باید به کارایی خاص آن توجه داشت. اکثر کفش های کوهنوردی در مدل هایی مردانه و زنانه عرضه میشوند و نام دسته هر یک در شرکت تولید کنند می تواتند متفاوت باشد.

کفش کوهپیمایی ( Trekking)

شامل کفش های که وزن سبکی است، دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند. زیره این کفش تاحدی انعطاف پذیر است و رویه آن عموماً پارچه های ضد آب یا چرمی است.

کاربرد:
• صعود ارتفاعات بدون برف و یک روزه در 3 فصل اول سال
• پیمایش کویرها، جنگلها به صورت چند روزه

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان، پایار، تبریز کسرا، آسیا ( فروش در خیابان منیریه) قیمت بالای 200 هزار تومان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 500 هزار تومان

توجه:

• هرگز برای برنامه های حتی یک روزه زمستانه، نپوشید!
• به دلیل داشتن دوخت بروی کفش نباید از با آن ها در مسیر های سنگ لاخی یا فرود از شن اسکی استفاده کرد.
• پوتین سربازی یک نمونه ارزان و البته کفی (زیره) ضد لغزش ندارد، بنابراین دور آن را یک خط بکشید. لطفا!

کفش کوهنوردی (Mountaineering)

شامل کفش های نیمه سنگین کوهنوردی است. دارای ساق‌بلند (14 تا 19 سانتی‌متر) است، تا مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند . زیره این کفش کمی انعطاف پذیر است، 
کاربرد:
• برنامه و صعودهای چند روزه 3 فصل
• برنامه های صعود زمستانی یک روزه ( اگر لایه گورتکس داشته باشد)

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان ، پایار ( فروش در خیابان منیریه) قیمت بین 185 تا 225 هزار تومان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 800 هزار تومان

 توجه:
• هرگز برای برنامه های که چند روزه زمستانی نپوشید، احتمال یخزدگی انگشتان پا بیشتر میشود!

کفش کوهنوردی سنگین یک پوش (High Mountain)

کفش های تک پوش سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند و برای حرکت روی برف و یخ طراحی شده اند.

کاربرد:
برای صعودهای زمستانه در ارتفاعات کمتر از 5000 متر
برای صعودهای فنی در یخنوردی و میکس 

برندهای معتبر:

ایرانی: لاوان

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT, ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 900 هزار تومان

توجه:
• این کشفها ضدآب بوده و دوخت با نخ ندارند، رویه کفش با چسب یا دوخت ذوبی به زیره میچسبد و دارای تاریخ انقضا هستند!(به تاریخ تولید کفش دقت کنید)
• بدلیل زیره غیر انعطاف پذیر آن، تنها بروی برف و یخ به کارمی رود!
• هرگز کفشهای کوهنوردی سنگین در مکانهایی که برف وجود ندارد، نپوشید، خیلی زود، پایتان تاول خواهد زند!

کفش کوهنوردی سنگین دو پوش (Expedition)

کفش های کوهنوردی سنگین دو پوش سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است. زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد. یک پوش آن کفش کوچکی و هم اندازه پای کوهنورد است و بجای بند کفش دارای چسبک برای بستن آن استفاده میشود و این کفش درون کفش اصلی که بزرگتر است قرار می گیرد . در زمان استراحت با کفش کوچک داخل چادر  میشوند، تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند. 

کاربرد:

• صعود قله های 7000 متری در فصل صعود(بهار و تابستان)
• صعود قله های کمتر از 7000 متر در (پاییز و زمستان)
• یخنوردی در ارتفاعات بسیار بلند

برندهای معتبر:

خارجی: BESTARD , SCARPA ,MAMMUT,ASOLO, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 1.2 میلیون تومان

توصیه:
• در مسیرهای غیر برفی هرگز استفاده نکنید. (باعث تاول پا میشود)

• پس از خرید و قبل از استفاده از آن در یک برنامه سنگین، آنها را در یک برنامه سبک به پا کنید و بیازمایید.

• هرگاه با یک کفش جدید به کوه میروید به محض ایجاد سوزش در نقطه ای از پایتان سریعا آنرا با چسب بپوشانید. ادامه حرکت با همان وضع پاهایتان را زخم و حرکت را آزار دهنده میکند.

• به علت سنگین و حجیم بودن این کفشها در هنگام حرکت روی شیبهای کم و مخصوصا سراشیبی ها بند پوش داخلی را باز یا شل ببندید تا راحت تر حرکت کنیدو
در برنامه های فنی و استفاده از کرامپون بند ها را محکم تر ببندید تا پای شما در کفش بازی نکند.
همیشه در طول برنامه کفش را خشک نگاه دارید.

• از گتر مناسب استفاده کنید. استفاده از سوپر گتر ها که تمام سطح کفش را میپوشانند در افزایش نگهداری گرما موثرند.
• پوش داخلی کفش را با خود به کیسه خواب ببرید تا برای استفاده در روز بعد گرم بمانند. به پا کردن یک کفش یخ زده گاهی موجب یخزدگی انگشتان پا قبل از حرکت میشود.
• جوراب خوب نقش مهمی در افزایش کارایی کفش شما دارد. جوراب اضافه را فراموش نکنید.
مراقب سنگها باشید. جنس پوش خارجی بعضی از این کفشها سخت بوده و ممکن است در اثر ضربه شدید بشکند.
• در شرایط اضطراری یا در مواقعی که از کفش دوستانتان استفاده میکنید، میتوانید با پوشیدن جوراب اضافه یا کم و زیاد کردن کفه کفش، سایز آنرا یک شماره کم و زیاد کنید.
اضافه بند کفش را در ساق کفش یا گتر جمع کنید. باز کردن بند کفش یخ زده شما را دچار دردسر میکند. مخصوصا اینکه مجبورید برای اینکار دستکش خود را نیز درآورید.
• یک توصیه دوستانه از خرید کفشهای پلاستیکی (رویه فایبرگلاس) دو پوش خودداری کنید. 

کفش های هیمالیانوردی (Expedition)

شامل کفشی سه پوش سنگین و بسیار قوی کوهنوردی است، زیره این کفش انعطاف پذیری ندارد، پوش اول آن یک گتر بلند است که بر روی کفش قرار می گیرد و به دور کفش دوخته شده و تمام رویه و اطراف کفش را در بر می گیرد. تمام آن ها قابلیت نصب گرامپون را دارند. این کفشها برای شرایط بسیار سرد و صعود برف و یخ ساخته شده اند.

کاربرد:
صعود ارتفاعات 8000 متری هیمالیا 
صعود ارتفاعات بالای 7000 متر در زمستان

برندهای معتبر:

خارجی:  SCARPA ,ASOLOMAMMUT, MAMMUT, lA SPORTIVA , MILLET  بالای 3 میلیون تومان

کفش یخ نوردی

این کفشها شبیه کفش سنگنوردی، سبک بوده فقط دارای کرامپونهای دائمی متصل به کف کفش است.

کاربرد:

برای مسابقات و صعودهای سرعتی در یخنوردی

برند معتبر: lasportiva , MAMMUT 

کفش های راهپیمائی (Walking)

شامل کفش هایی بدون ساق و بسیار سبک است که در مسیر های ساده، کفی قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شکوک گیر استفاده شده است.

برندهای بسیار زیادی در زمینه وجود دارد، بهتر است زیره این کفش نیز ویبرام باشد…

کفش سنگ نوردی (Climbing)

این کفش ها که اصطلاحا کتانی سنگ نیز نامیده می شودند  با شکل خاص و مواد خاصی تولید می شود. و برای صخره نوردی، دیواره نوردی و سنگنوردی داخل سالن کاربرد دارد.

تا اینجا کار موارد گفته شده برای کفشهای کوهپیمایی و کوهنوردی و یخنوردی بیان شد، شرایط در کفش سنگنوردی به صورت زیر است.

برندهای معتبر: 

ایرانی: لاوان 

خارجی: , SCARPA , lasportiva  بالای 200 هزار تومان

راهنمای خرید کفش سنگ نوردی

۱- کفش باید راحت باشد.
۲- اندازه و شکل کفش تغییر نکند.
۳- برای صعودهای اصطکاکی قابل انعطاف باشد.
۴- در صعودهای عرضی و طولی باید لبه های سفت و سختی داشته باشد.
۵- پنجه کفش که در برگیرنده انگشتان پا است سخت و محکم باشد.
۶- کف کفش با دوام و لبه های کناری آن با کیفیت باشد.
۷- کفش ضمن آنکه قوزک پا را محافظت می کند باید بیش ترین انعطاف را نیز برای قوزک پا فراهم کند.
۸- کفش باید سبک، قوی و بادوام باشد.

انتخاب کفش مناسب سنگ نوردی:
۱- مناسب ترین نوع، بستگی به نوع برنامه های تمرینی دارد.
۲- باید کاملا چسبیده و اندازه پا باشد.
3. کفش سنگ، یک شماره کوچکتر برای تنها برای مسابقات سنگنوردی سالن کاربرد دارد.
۳- در منطقه ای که تنوع گسترده ای از سنگ ها و دیواره های سنگی است باید کفشی انتخاب کرد که بتواند هم از نظر لبه های کفش و هم از نظر خاصیت اصطکاک بر سنگ جوابگو باشد.

عوارض کفش تنگ در سنگ نوردی

۱- تاول
۲- میخچه
۳- پینه
۴- فشار بیش از حد به پا
۵- خستگی در تمرین و سنگ نوردی

جنس رویه کفش سنگ نوردی:

۱- جیر (بعد از مدتی گشاد می شود، مخصوصا اگر بدون آستر باشد).
۲- چرم.
۳- نایلون مخصوص.
۴- کتان.
۵- ترکیبی از مواد فوق.
همگی مواد فوق می تواند آستر دار یا بدون آستر باشد.

هشدارها:

۱-کفش سنگ نوردی اگر هنگام تمرین خیس شود پس از خشک شدن جمع شده و چروک می شود و هنگام سنگ نوردی پا را ناراحت می کند.

۲- هنگام بستن کفش نباید آنرا خیلی محکم کشید زیرا خود این عمل سبب گشاد شدن سریع و صدمه به کفش می شود.

منبع : نشاط آوران

تاریخچه : رباط فخر داوود یکی از کاروانسراهای ایران در دوره تیموریان محسوب می شود. این رباط، در راه قدیم مشهد به نیشابور(جاده ابریشم) محل توقف کاروانیان قرار گرفته بود.رباط فخر داوود در حدود 650 سال قدمت دارد.

 

رباط فخر داوود به دلیل سرپوشیده بودن، داشتن امکانات رفاهی و محل مزغان در بخش های بالایی شاه نشینی از جمله کاروانسراهای کوهستانی نیز، به شمار می رفت. رباط فخر داوود دارای مساحت 853 مترمربع است.

ایوان بزرگی در سمت جنوبی ورودی رباط فخر داوود قرار گرفته است. در سمت راست این بنا، یک راهرو پلکانی به سمت پشت بام دیده می شود. در گوشه های رباط چهار اتاق قرارگرفته که به داخل برج ها راه پیدا می کند. اتاق هایی مخصوص نگهبانان که مسئولیت نگهبانی از اوضاع بنا را داشته اند در طرفین هشتی ورودی ساخته شده است. نقشه رباط فخر داوود، مربعی شکل ودارای ابعاد 3.80 متر است. برای از یکنواخت خارج کردن سطح رباط، در دوسمت ایوان ورودی و برسطح خارجی دیوار ، چهار طاق نمای جناغی قرار داده شده است.

در صحن هشتی به غیر از پوشش میانی، تمام پوشش های رباط به شکل کلمبو انجام شده است. در نمای بیرونی رباط فخر داوود، به جزء دیوار اصلی، برج های دیده بانی که به صورت دایره ای و طاق نما قرار گرفته معماری چشم گیری را به فضا بخشیده است.

اقامت کاروانیان با وجود داشتن آب انبار که در مجاورت ایوان ورودی قرار داشت ممکن شده بود. ساختار برج های نگهبانی و وجود ایوان رفیع و نحوه چیدن آجرها از ویژگی های معماری رباط فخر داوود است که بیانگر معماری دوره تیموریان است. رباط فخر داوود در دوران صفویه مرمت شده و در سال 1302 هجری قمری توسط محمد ولی میرزا پسر فتحعلی شاه و امیر نظام الدوله مورد بازسازی قرار گرفت.

رباط فخر داوود توسط سازمان میراث فرهنگی خراسان رضوی در سال 1371 هجری شمسی مورد مرمت قرار گرفت.

مدرسه بالاسر از جمله مدارس زمان دوره تیموریان است. این مدرسه از کهنسال ترین مدارس در شهر مشهد محسوب می شود. مدرسه بالاسر در حدود 836 سال قدمت دارد. این مدرسه از شرق به صحن قدیم حرم مطهر رضوی و از غرب به مدرسه پریزاد و از جنوب به بالای سر حضرت متصل می باشد. به همین خاطر به بالاسر شهرت پیدا کرده است.

درباره متولیان اولیه این مدرسه اختلاف نظر وجود دارد. برخی بر این باورند بنیانگذار این مدرسه شاهرخ تیموری بوده ، به همین دلیل مدرسه بالاسر به مدرسه شاهرخی نیز شهرت دارد. از دیگر متولیان که از اوایل قرن سیزده هجری قمری مدرسه را به وراثت دارند خانواده روحانی علم الهدی است که هم اینک حاج سید علی علم الهدی متولی این مدرسه است. مدسه بالاسر ، هم زمان با مدارس دودر و پریزاد ساخته شده است. مدرسه بالاسر دارای صحنی با چهار ایوان می باشد. این مدرسه برای سکونت مهمانان و طلاب،21 حجره در دو طبقه دارد. سطح درز و شکاف اتاق و ایوان ها با کاشی های هفت رنگ با طرح های اسلیمی و ختایی تزیین شده است. چهار پله در چهار گوشه دیوار طبقه اول و دوم را به هم متصل می کند.

در ایوان ورودی مدرسه اشعاری به خط ثلث دلالت بر تاریخ مرمت مدرسه به چشم می خورد. تعداد طلاب مدرسه بالاسر نزدیک به هفتاد نفر بوده است. در نوشته وقف نامه مدرسه ، شرط سکونت و تحصیل طلاب بیان شده است. در شمال شرقی مدرسه آرامگاه ابوالقاسم بایسنقر پسر شاهرخ قرار دارد. ورودی مدرسه در سمت شرقی بازار زنجیر قرار گرفته است. مدرسه بالاسر به علت فرسودگی ساختمان بعد از سال ها که محل جمع آوری زباله صحن های حرم مورد استفاده قرار گرفته بود در سال 1203 هجری قمری توسط حاج میرزا جواد مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت. هم اکنون به خاطر گسترش حرم امام رضا(ع) از مدرسه اثری نیست و جزء رواق دارالولایه قرار گرفته است.

شرف الدین حسن اصفهانی ، متخلص به شفایی ، از شاعران و پزشکان مشهور اصفهان در قرن های دهم و یازدهم هجری قمری بوده است. شفایی اصفهانی به شوخ شفا بخش نیز معروف بوده است.

او در سی و ششمین سال پادشاهی شاه طهماسب در سال 996 هجری قمری در اصفهان به دنیا آمد. روزگاری که دولت نوپای صفوی هنوز چندان قوام نیافته بود و شاه طهماسب ، برای پاسداری از مرزهای ایران پیوسته به سمت غرب و شمال شرقی ایران در سفرهای جنگی بود تا از یک سو ترکان عثمانی را از آذربایجان و از سوی دیگر ازبکان را از خراسان فراری دهد.

دانشمندان هم دوره اش نیز شاعری را دون مقامات معنوی او می دانستند. صائب تبریزی ، در بیتی او را نبض شناس سخن نامیده است.

شفایی اصفهانی ، گذشته از مهارتی که در بیان معانی عرفانی داشت ، در طنز و شوخ طبعی و هجو و بدیهه پردازی نیز از نام آوران شعر فارسی بوده است. شاه عباس صفوی نیز به شاعران طنزگو و نکته پرداز توجه خاصی داشت و شفایی گذشته از آن که پزشک مخصوص شاه بود ، به شیرینی سخن هم در نزد وی مشهور بود. از این روی پیوسته محترم می زیست. با این همه آگاهی و دانش شفایی شناخته ترین شاعر هجوپرداز ایران در روزگار صفویان است.

از شاعران گذشته تاثیر کسانی چون انوری ، خاقانی ، جمال الدین اصفهانی ، حافظ و سعدی آشکارا در شعر شفایی پیداست و بیشتر غزل های بابافغانی را استقبال کرده است. در شعر شفایی ، پس از دانش پزشکی اصطلاحات فلسفی به وفور یافت می شود.

اصطلاحاتی چون: هیولی ، علت اولی ، علت غایی ، آباء و امهات ، وجود ، امکان و … و همچنین اصطلاحات نامانوس دیگری چون : حقایقکده ، عرقناکی ، عیسی زار و جز این ها نیز در شعر او هست. به مقتضای آن روزگار واژه ها و جمله های محاوره ای نیز در شعرش دیده می شود.

اشعار شفایی اصفهانی در حدود پانزده هزار بیت که شامل قصیده ، غزل ، ترکیب بند ، ترجیع بند ، قطعه و رباعی است. شفایی در قصیده های خود روحیه ستایشگری ندارد به جز چند قصیده که در مدح شاه عباس سروده است. بقیه قصیده هایش در ستایش پیامبر گرامی اسلام (ص) ، حضرت علی (ع) ، امام رضا(ع) ، امام مهدی (عج) ، عرفان ، تحقیق ، موعظه و حکمت است و گاهی در نکوهش حسودان ، قصیده ای نیز در وصف اصفهان دارد.

از دیگر آثار او چهار مثنوی با نام های دیده بیدار (بر وزن و پیروی از مخزن الاسرار نظامی) ، مهر و محبت (در برابر خسرو و شیرین) ، نمکدان حقیقت (به پیروی از حدیقه سنایی) و مجمع البحرین (به پیروی از تحفه العراقین خاقانی) است.

دیوان شفایی به تصحیح زنده یاد دکتر لطفعلی بنان با مقدمه ای مفصل در سال 1362 هجری شمسی از سوی اداره کل ارشاد استان آذربایجان شرقی منتشر شده است.

شفایی اصفهانی در سال 1037 هجری قمری در گذشت.

 

همانطور که می دانید کفش مهم ترین وسیله یک کوهنورد است. در صورتی که قصد کوهنوردی داشته باشید ، تهیه‌ی یک کفش کوهنوردی مناسب و همچنین نگهداری از کفش کوه برای شما ضروری است.

از قدیم گفتن ، پا قلب دوم انسان و مخصوصاً کوهنوردان است. بنابراین کفش که محافظ پا بوده و از مهمترین وسایل و پوشاک کوهنوردی به شمار می رود ، در تمام رشته های کوهنوردی ، یخ نوردی ، سنگ نوردی ، جنگل پیمایی و … بدون تردید اولین و مهم ترین وسیله به حساب می آید.
انتخاب درست و استفاده بجا از کفش کوهنوردی می تواند بسیار بر سلامتی پاهای شما تاثیر بگذارد.

نگهداری کفش کوهنوردی:

• جوراب مناسب ، مکمل اصلی یک کفش کوهنوردی حرفه ای است. توصیه می شود در تمام فصول از جوراب های مناسب استفاده کنید. بر اثر تعریق پا ، جوراب خیس می شود. برخی به اشتباه تصور می کنند که این رطوبت ناشی از نفوذ آب به داخل کفش است ، درحالی که علت آن عرق پا است.
• پس از خرید کفش کوهنوردی حتما آن را در چند برنامه سبک و کوهپیمایی استفاده نمایید تا هم پایتان به مدل کفش و راه رفتن با آن عادت کند هم اینکه فرم مناسب را بگیرد نه اینکه از همان ابتدا به آن بیش از حد فشار وارد کنید.
• وارد شدن هر چیزی مانند چاقو ، کارابین و… به داخل کفش موجب آسیب جدی می شود و پس از این آسیب ممکن است کفش برای همیشه غیر قابل استفاده شود.
• بستن و تنظیم صحیح و با دقت بندها یا تسمه ها یک اصل بسیار مهم است که در سلامتی پاهای شما هم تاثیر بسزایی دارد. تنظیم و بستن صحیح بند بستگی به عواملی مانند سرعت حرکت شیب مسیر فرم پا سایز کفش و … دارد اما بهتر است در بالا رفتن بندها شل تر و در پایین آمدن سفت شوند تا پاهایتان در شرایط مناسبی قرار گیرد.
• استفاده از یک گتر مناسب و بستن صحیح آن در زمستان بسیار مهم است. همچنین در زمان استراحت ، توقف و کمپ ، بهتر است قبل از آب شدن برف های روی کفش آنها را پاک کنید تا به سطح کفش صدمه ای وارد نشود.
• تمیز کردن و نگهداری کفش در جای خشک و تاریک ، به صورت جفت و داخل کارتن در حالیکه کفش با کاغذ پر شده مهم است (البته این مورد برای تمام کفش ها کارآمد است).

تمیز کردن کفش کوه نوردی:

• تمیز کردن کفش بهتر است با برس صورت پذیرد.
• تمیز کردن با پارچه خیس یا گرفتن زیر آب ، به طوری که آب داخل کفش نرود.
• می توانید پس از خشک شدن برای دوام و زیبایی از اسپری ویژه کفش چرمی یا واکس نبوک استفاده شود.
• برای خشک نمودن کفش هرگز آن را در مقابل نور مستقیم خورشید، یا در دمای بالا قرار ندهید. متأسفانه این اشتباهی است که بسیاری از کوه نوردان مبتدی انجام می دهند.
• به هیچ عنوان از چربی حیوانی (جهت ضد آب کردن کفش) استفاده نکنید.

نگهداری از کتانی سنگ نوردی:

• تمیز کردن زیره کتانی سنگ نوردی باعث استفاده از ویژگی مهم این کفش یعنی اصطکاک و در نتیجه صعود بهتر می شود. پشت کفش کتانی سنگنوردی را نباید خواباند و به هیچ وجه پا را روی کفش نباید گذاشت.
• پس از هر بار استفاده داخل کتانی را با کاغذ خشک پر کنید تا فرم اصلی پا ، حفظ شده و رطوبت از طریق کاغذ خشک جذب شود.
• زیره کتانی سنگ نوردی قابل تعویض است و بهتر است هنگامی که زیره کهنه شد ، پیش از آسیب وارد کردن به بدنه کفش ، زیره فرسوده کتانی را تعویض کنید.

روش تمیز کردن کتانی سنگ نوردی:

• پس از هر بار استفاده مواد خارجی را با کشیدن برس از سطح زیر و روی کتانی پاک کرده و با دستمال آغشته به کمی آب یا الکل سطح زیره کفش را تمیز نمایید (لطفا به آرامی و با حوصله تمییر نمایید).
• هرگز کتانی را نشویید و اگر خیس شد در معرض تابش آفتاب قرار ندهید. در غیر این صورت چرم کفش املاح خود را از دست داده و به شدت خشک و شکننده می شود و فرم پای شما را از دست می دهد.
• همچنین کتانی را در حالی که با روزنامه پر کردید داخل کیسه مناسب نگهداری کنید (دقت کردید که در این مطلب چند بار از کاغذ خشک یا همان روزنامه صحبت شد ؟!! – پس لطفا از آن استفاده نمایید).

این چند نکته مهم را نیز مد نظر داشته باشید :

• در ابتدا کفش کوه خود را با استفاده از برس پلاستیکی نرم و پارچه ، کاملا تمیز کنید. سپس اقدام به اسپری نمودن تمام سطح کفش با محلول ضد آب نمائید. و پیش از استفاده از کفش ، اجازه دهید تا این محلول کاملا خشک شود. محلول های معرفی شده توسط تولید کنندگان معتبر بهترین گزینه برای نگهداری قابلیت های کفش می باشند.
• همواره مطمئن شوید روی کفش و بخصوص محیط داخلی آن تمیز و خشک است. لطفا توجه داشته باشید در محیط های مرطوب و تاریک قارچ ها و باکتری ها به سرعت تکثیر می شوند که این موضوع نه تنها سبب فاسد شدن چرم کفش می گردد بلکه می تواند سبب زخم های خاصی در پای یک کوهنورد گردد.
• معمولا بعد از هر برنامه مقداری سنگ ریزه و خار داخل کفش راه پیدا می کند و عامل صدمه دیدن لایه های داخلی و زیرین کفش می شوند. تمیز نمودن داخل کفش از اینگونه موارد را فراموش نکنید.
• بخش آج دار زیره کفش کوه عامل ایجاد اصطکاک و عملکرد مناسب کفش می باشد و بعد از هر برنامه با استفاده از یک برس نیمه سخت گل و سنگ ریزه های برجای مانده را پاک نمائید (برخی از دوستان دیده شده در لحظات آخر کوه نوردی با کفش از رودخانه رد می شوند تا کفششان تمیز شود!!).
• در صورت امکان سعی کنید برای کفش هایتان کیف مناسبی تدارک ببینید.
• بدیهی است که کفش می بایست متناسب با اندازه یا سایز پای کوهنورد باشد و بهترین کفش ها اگر تنگ و یا گشاد انتخاب شوند نه تنها آسایش کوهنورد را از بین می برند ، بلکه بر عملکرد و کارائی او نیز تاثیر منفی می گذارند.
• استفاده از هرگونه روغن صنعتی”مانند گریس و روغن های حیوانی به منظور محافظت و ضد آب نمودن کفش کوه تنها به صدمه دیدن کفش منجر خواهد شد” اینگونه موارد روغنی منافذ طبیعی چرم را مسدود می کنند که این خود مانع تنفس و خشک شدن تدریجی چرم کفش می گردد ، نتیجه آنکه ، این عمل به ایجاد ترک و پوسیدن چرم می انجامد.
• استفاده از ماشین لباسشویی و مواد شوینده شیمیایی تنها به از بین رفتن کفش ها کمک می کند (بی شک بسیاری از شما می خواستید کفشتان را با ماشین لباس شوئی بشوئید !!!).
• از نگهداری کفش در محیط های با حرارت بالا و رطوبت بسیار جدا خودداری کنید.
• اگر کفش از آب دریا خیس شده باشد باید سریع با آب سرد خالص شسته شود ، زیرا املاح آب دریا به چرم کفش کوه آسیب می رساند.

منبع : نشاط آوران

تاریخ : 8 آبان 1394

سرپرست : امیر قمصری

راهنما / راهنمایان : علیرضا فردوس مکان

تعداد نفرات شرکت کننده : 18 تن

صبحانه : حلیم گرم نیشابوری

ناهار : انتخاب آزاد

زمان حرکت : 7:10

زمان بازگشت : 16:40

سایر اطلاعات : وسیله نقلیه این برنامه مینی بوس بنز و مدت زمانی که در راه بودیم حدود یک ساعت بود.

در تاریخ 8 آبان 1394 برنامه گروه گردشگری نشاط آوران ساعت 7:10 صبح از محل دفتر این گروه آغاز شد.

پس از آشنایی کم و بیش در مینی بوس و کمی شیطنت های همیشگی بچه های نشاط آور ، به نزدیکی روستای دهبار رسیدیم. ناگهان محیطی طبیعی و فوق العاده را نظاره کردیم که واقعا کمتر در عمر خویش دیده بودم. کم کم محو زیبایی طبیعت (تصویر بالا) شده بودیم که به منطقه ای بکر برای صبحانه رسیدیم. از مینی بوس پیاده شدیم و صبحانه که حلیم نیشاوری گرم و خوشمزه بود را نوش جان کردیم که چقدر هم کیف داد.

پس از صرف صبحانه آماده شدیم تا وارد خود روستا شویم. جاده فوق العاده زیبایی را طی کردیم و دوستان عزیز در این مسیر ده ها عکس گرفتند که واقعا همه آنها دیدنی شده است.

پس از طی مسیر روستا به رودخانه رسیدیم و مسیری فوق العاده زیبا و بهشتی را به چشم دیدیم.

حالا باید با کلی انرژی مثبت مسیر رودخانه را طی می کردیم تا به محلی جهت استقرار می رسیدیم.

واقعا هرچی از زیبایی مکانی که رفتیم بگم کم گفتم و اگر بخوام هر چیزی که تو دلم هست رو براتون بگم مطمئن باشید تا ماه ها باید چیزی تایپ کنم.

به محل بسیار مناسبی جهت استقرار رسیدیم. جایی که از قبل علیرضای عزیزم به خوبی بررسی کرده بود و شرایط رو هم از یک روز قبل فراهم کرده بود. زیراندازها رو خیلی سریع انداختیم و رفتیم سراغ چای آتیشی و کوهی.

رااااااااااااااااستی. داشت یادم می رفت. سر راه یک درخت آلو قرمز کوچولو دیدیم که انگار به این میوه نلک هم می گفتند. کلی از این میوه جمع کردیم و با خودمون بردیم به محل استقرارمون.

خلاصه بعد از چای رفتیم سراغ بازی های متنوع و ساعاتی بازی کردیم تا رسیدیم به زمان گشت منطقه اطراف. اکثر دوستان به اتفاق راهنمای محترم گروه برای استفاده از مناظر فوق العاده زیبای اطراف رفتند و چند نفری هم ماندیم برای آماده سازی ناهار و کمی استراحت.

پس از بازگشت دوستان همگی ناهار خوردیم و خوب همه چیز به تنمان گوشت شد!!! (چون در آن آب و هوا و طبیعت فوق العاده باور کنید نان هم در بدنامن تاثیر گوشت را به لحاظ پروتئین داشت)

پس از ناهار بازی معروف گروه نشاط آوران یعنی پانتومیم را بازی کردیم.

زودتر از همیشه برای رسیدن دوستانی که به بازی دربی علاقه داشتند ، حرکت کردیم به سمت مینی بوس تا برگردیم به مشهد. این که چه در مینی بوس گذشت بماند …

دوستتون دارم

(امیر قمصری)

منبع : نشاط آوران

سوغات اصفهان چیست




قصد دارم شما را با سوغات اصفهان ، نصف جهان آشنا کنم. یکی از زیباترین آداب و رسوم مردم ایران خرید سوغاتی و گرفتن هدیه از سفر است. این سوغات ها گواهی، است بر اینکه به یاد عزیزانمان بوده ایم و جای آن ها در این سفر خالی بوده است. از طرفی هدیه گیرندگان مخصوصا کودکان بسیار خوشحال می شوند.

با گذر از بازار امام اصفهان و دیگر مراکز خرید آن میتوان فهمید که سوغات اصفهان تنوع زیادی دارد مهمترین یادگاری هایی که می شود از اصفهان تهیه کرد، صنایع دستی زیبای آن است مانند خاتم کاری، مینا کاری، مینیاتور، پارچه های قلمکار و … همچنین از سوغاتی های خوراکی معروفش می توان به گز و پولکی اشاره کرد که معروفترین شیرینی های اصفهان هستند.

دیگر سوغات های معروف اصفهان عبارتند از:

• گلاب قمصر کاشان[*]عسل فریدون شهر[*]نبات

گز اصفهان



با دیدن تنوع زیاد آثار هنری و صنایع دستی زیبا و شیرینی های خوشمزه اصفهان انتخاب سوغاتی از این میان، کار دشواری است. شاید شما هم در چنین موقعیتی قرار گرفته باشید ولی آنچه در این بین از همه بیشتر خودنمایی می کند گز است که مخصوص شهر اصفهان می باشد. شاید به این دلیل که با شنیدن
نامش، کامتان شیرین می شود و اسم اصفهان به خاطرتان می آید. جالب است بدانید پادشاهان ایران، گز اصفهان را به عنوان هدیه ای گرانبها برای پادشاهان ممالک دیگر، انتخاب می کردند.

گز را می توان اصلی ترین سوغاتی اصفهان دانست. قدمت تولید گز در اصفهان تقریبا به 450 سال قبل می رسد که همزمان با دوران صفویان و شروع مجدد فرهنگ و هنر ایرانی در اصفهان، بوده است.

منبع : نشاط آوران

تاریخچه : تخت جمشید در سال 518 قبل از میلاد، پایتخت جدید هخامنشیان واقع شد. شروع این بنا در زمان پادشاهی داریوش بزرگ در دامنه غربی کوه رحمت صورت گرفت .پس از داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر یکم با انجام تغییرات در تخت جمشید به وسعت آن افزودند.

مجموعه تخت جمشید در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. بنای تخت جمشید در 57 کیلومتری جاده شیراز و اصفهان قرار گرفته است.

تخت جمشید، دارای مجموعه کاخ هایی است که مساحت 125 هزار مترمربع را به خود اختصاص می دهند. این کاخ ها در ارتفاع 8 تا 18 متر از سطح جلگه مرودشت بر روی سکویی ساخته شده اند. مجموعه تخت جمشید شامل بخش های کاخ های تشریفاتی ، کاخ های اختصاصی ، خزانه شاهی ، دژ حفاظتی ، نقش های برجسته ، دو آرامگاه سنگی ، پلکان های ورودی سکو دروازه خشایارشاه می باشد.

دو پلکان که روبه روی هم قرارگرفتند ، ورودی سکوی مجموعه تخت جمشید هستند. این بنا از سنگ هایی که در بین آن ها ملاتی وجود ندارد ساخته شده است. در بعضی نقاط تخت جمشید سنگ ها را با چفت های سربی به هم متصل کرده اند. بنای تخت جمشید دو دروازه خروجی دارد که در سمت جنوب و شرق واقع شده اند.

تخت جمشید دارای هفت کاخ است که بدین عنوان می باشند:

1- کاخ آپادانا، از بین کاخ های تخت جمشید قدیمی تر و دارای عظمت و شکوه خاصی است که روبروی دروازه جنوبی قرارگرفته است. این کاخ برای برگزاری جشن های نوروزی مورد استفاده قرار می گرفت.

2- کاخ تچر که کاخ اختصاصی داریوش کبیر بود.

3- کاخ ملکه که نسبت به کاخ های دیگر تخت جمشید در سطح پایین تری واقع شده و توسط خشایارشاه ساخته شد.

4- کاخ هدیش که نسبت به کاخ های دیگر تخت جمشید در سطح بالاتری واقع شده و کاخ خصوصی خشایارشاه بود.

5- خزانه شاهی که توسط دیوار بزرگی از بقیه تخت جمشید جدا شده است.

6- کاخ صد ستون که سقف آن به وسیله صد ستون نگه داشته شده است.

7- کاخ شورا یا تالار مرکزی که مخصوص بحث و مشورت شاه با بزرگان بوده است.

تخت جمشید در سال 330 قبل از میلاد با توجه به باور عده ای توسط اسکندر مقدونی سوزانده شد.

امروزه از تخت جمشید تصویر مبهمی از بزرگی و شکوه کاخ ها می توان در ذهن به تصویر کشید. نکته باور نکردنی این است که این بنا هزار سال زیر خاک مدفون بوده و در سال 1310 هجری شمسی کشف شد.

مدرسه دودر یکی از زیباترین و اصیل ترین نمونه های معماری دوران تیموری است که توسط یکی از فرماندهان تیموری به نام غیاث الدین و در دوران سلطنت میرزا شاهرخ ساخته شده است. این مدرسه به این دلیل به دودر شهرت یافته که دو در ورودی در شرق و غرب مدرسه قرار دارد.

مکان اولیه این مدرسه در کنار بازار قدیمی زنجیر بوده و اکنون در مرکز مجموعه اماکن حرم امام رضا(ع) قرار دارد . از ویژگی های معماری مدرسه دودر وجود دو گنبد به رنگ آبی آسمانی در سمت جنوب غربی و شرقی مدرسه است. بانی این مدرسه غیاث الدین یوسف خواجه بهادر معرفی شده و مدفن وی در گنبد جنوبی مدرسه واقع است. کتیبه سردر جنوب شرقی مدرسه حاوی نام ابو المظفر شاهرخ بهادر سلطان مورخ 843 است.

کتیبه دیگری در همین ورودی مربوط به تعمیرات مدرسه در سال 1088 می باشد. ایوان جنوب غربی بنا دارای کتیبه ای به سال 843 است و سنگ مزار موجود در گنبد جنوبی تاریخ 846 را نشان می دهد. کتیبه این سنگ مزار به خط عطاء الله بن عبدالله اسلان می باشد. تعمیرات این مدرسه به کوشش کلبعلی خان قورچی باشی و تحت نظارت شیخ محمد فاضل مدرس مدرسه انجام یافته است.

مدرسه دودر در کنار حرم مطهر امام رضا(ع) و مقابل مدرسه پریزاد قرار دارد. در حال حاضر این مدرسه به عنوان دارالقرآن در جهت اجرای برنامه‌های متنوع قرآنی فعالیت دارد. بنا به نظر کارشناسان اداره میراث فرهنگی قدمت گچبری های این مدرسه به اواخر دوره سلجوقیان تا اوایل دوران ایلخانی می رسد. به نظر می رسد که مدرسه دودر بنایی از دوره سلجوقی یا ایلخانی است که در اثر گذشت زمان یا حوادثی مانند زلزله آسیب دیده ولی از بنیاد تخریب نشده است.

غرفه ها و حجره هایی این مدرسه در دو طبقه ، از دو گنبد فیروزه ای رنگ و تزئینات کاشی های معرق و یکرنگ تشکیل شده است. مدرسه دودر از جمله بناهای تاریخی واقع در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع) می باشد.

باید از ساختمان مدرسه امیر سیدی موسوم به «یوسفیه» یا «دودر» نام برد. این بنا در سال۸۴۳ هجری قمری ساخته شده است. مدرسه دارای ۶۰۰ مترمربع مساحت و ۳۲ حجره است. گنبد غربی مدرسه نیز گورگاه «امیر سیدی» از امرای بزرگ عهد تیموری و خاندان بانی مدرسه است. فضای معماری بنا پس از زلزله سال ۱۰۸۴ هجری قمری در سال ۱۰۸۸هجری قمری به امر مادر شاه سلیمان صفوی مرمت یافته است.

این بنای تاریخی در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمالی شرقی صحن جمهوری اسلامی واقع شده است. نام اصلی این مدرسه یوسفیه بوده که بعدها به مدرسه دودر (به خاطر اینکه دارای دو در ورودی و خروجی است) معروف شد.

 

مشهد مقدس علاوه بر اینکه پایتخت معنوی کشور است و اماکن تاریخی و سیاحتی بسیاری دارد و یکی از قطب های صنایع دستی کشور محسوب می شود. صنایع دستی ، هنری است که از گذشته در ساخت اشیای زینتی و مصرفی بکار گرفته می شود. با گشت و گذار در بازارهای مشهد ، صنایع دستی مختلفی را میبینیم که هر کدام زیبایی و جلوه ی خاصی دارند و نظر زائران حرم رضوی را به خود جلب می کنند. این دست سازهای زیبا و فوق العاده را بعنوان یک یادگاری بی نظیر از هنرمندان مشهدی می توانیم برای اقوام و آشنایان خود سوغات ببریم .

در ادامه برای شما بهترین صنایع دستی هنرمندان مشهد مقدس که عبارتند از : پوستین دوزی ، گلیم بافی ، نمد بافی ، فرش ، فیروزه تراشی ، هرکاره تراشی ، آینه کاری و سماور سازی را توضیح میدهم.

پوستین دوزی

پوستین، دست سازهایی است از جنس پوست گوسفند ، که استاد کاران ماهری را در شهرهای ییلاقی شاندیز و قوچان به خلق این هنر واداشته است.

مراحل ساخت به این صورت است که پوستین دوزها پوست تازه گوسفند را پس از دباغی کردن و رنگ امیزی به شکل چرمی زرد رنگ و نرم آماده می کنند. سپس مانند خیاط ها بر اساس الگو برش می دهند و با سوزن می دوزند. برای تزیین آن از هنر رنگ آمیزی و سوزن دوزی استفاده می کنند.

این هنر را می توانیم در بازارچه های طرقبه و شاندیز در اشکال مختلف مثل پالتو ، جلیقه ، کلاه ، شال گردن ، پاپوش ، دستکش ، انواع سجاده ، پادری و… ببینیم. با خرید این پوستین ها ضمن آنکه یادگاری ارزشمندی از هنرمندان خراسان برده ایم، میتوانیم سخت ترین زمستان ها را به گرمی بگذرانیم.

سنگ تراشی و هرکاره تراشی

از اصیل ترین صنایع دستی مشهد که قدمتی بیش از 14 قرن دارد میتوان به سنگ تراشی ، هرکاره تراشی و قلمزنی اشاره کرد. استادان این حرفه با استفاده از ابزارآلات ، اشیای کاربردی و زینتی می سازند و استادان قلمزن بر روی آنها طرح و نقش می اندازند.

آنچه اکنون طرفداران بسیاری دارد دیگ ها و ظروف سنگی هستند که بین مردم مشهد به «هرکاره» معروف است و از گذشته تا امروز سوغات مخصوص مشهد بشمار می آید. علاوه بر محبوبیتی که در بین زائران ایرانی دارد، اعراب حاشیه خلیج فارس جزو مشتریان اصلی این دیگ های سنگی هستند.

این دیگ های سنگی، از سنگ «سرپانتین» ساخته می شوند. سرپانتین در واقع به معنای (ماری شکل) می باشد و روی سطح خارجی آن لکه هایی به شکل پوست مار است. این سنگ جنسی نرم و ضربه پذیر دارد، همچنین در برابر آتش مقاوم است. به دلیل طبخ ملایم ، غذا را لذیذتر می کند.

هنوز هم ماده اولیه دیزی های سنگی سرپانتین است، که اوایل از کوهسنگی استخراج می شد. امروزه معادن آن در اطراف مشهد قرار دارد و کارگاه های تولیدی در بخش مرکزی و نقاط ییلاقی اطراف مشهد واقع شده اند.

دیزی های سنگی معمولا دو نوع ساخته می شوند:

• استوانه ای شکل که یک نفره یا نهایتا دونفره است.
• قابلمه سنگی یا هرکاره که میتوان برای تعداد زیادی استفاده کرد.

من اگر جای شما بودم حتما سری به بازارچه های اطراف کوهسنگی میزدم و این آثار زیبا را از نزدیک مشاهده میکردم.

فرش مشهد

اکثر موزه های سراسر دنیا با قالی های مشهد بخصوص آثار دوران صفویه آراسته شده اند. این شهرت به برکت حضور بارگاه امام هشتم است. در گذشته بسیاری از هنرمندان قالیباف برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد مهاجرت می کردند و آثار بی نظیری را خلق کردند.

مشهد مقدس مهمترین مرکز قالی بافی استان خراسان است. بعد از آن میتوان به کاشمر ، سبزوار و نیشابور اشاره کرد. شناسه ی قالی های مشهد رنگ لاکی ، نقش و نگار ترنج و حاشیه لاجوردی است.

پیشنهاد من برای دیدن این آثار مفخر ، بازدید از موزه فرش آستان قدس رضوی است و چنانچه قصد خرید این یادگاری گرانبها و ماندگار را دارید حتما سری به بازار فرش مشهد بزنید.

گلیم بافی

بسیاری از زنان هنرمند روستایی و عشایر استان خراسان در کنار کارهای روزمره ی خود گلیم می بافند. گلیم بافی هنری است که از گذشته ، در نتیجه کار سخت در پای دار بافندگی بوجود آمد.

گلیم ها ، از نخ پشمی ، پنبه ای یا کنفی بوسیله ی دار بافته می شوند و هیچ پرزی ندارد. بسیاری از طرح های آن الهام گرفته از طبیعت هستند و در نقش های متنوع حیوانی و طرح های هنری بافته می شوند. دو نوع اصلی آن سوماک و سوزنی است.

مشهد ، قوچان و شیروان مراکز بافت گلیم در استان خراسان می باشند. این آثار را می توانیم در فروشگاه های صنایع دستی مشهد ببینیم. به نظر من وجود این گلیم ها در هر خانه ای خالی از لطف نیست.

نمد بافی

نمد از پشم گوسفند تهیه می شود. درست کردن نمد به این صورت است که پشم را بعد از تمیز کردن و رنگرزی حلاجی می کنند و به کمک دست و پا روی زمین می غلطانند به این مرحله نمد مالی گفته میشود که بسیار سخت و طاقت فرساست و در حین کار کف و صابون هم اضافه می کنند. در نهایت پشم بصورت نمد در می آید.

گردشگرانی که به تفریحگاه های اطراف مشهد می روند از جمله طرقبه و شاندیز می توانند نمدها را به شکل کلاه ، لباس و زیرانداز در فرشگاه های عرضه سوغات و صنایع دستی ببینند.

 ارغوان بافی

ارغوان درختچه ای خودرو است که در دره های مایان طرقبه رشد می کند. برداشت ترکه های آن از اواسط بهار تا اواخر پاییز ادامه دارد. هنرمندان بافنده این ترکه ها را بصورت تار و پود در هم می بافند و هنری به نام ارغوان بافی خلق می کنند.

ارغوان بافی به این گونه است که پس از جمع آوری ، ترکه ها در محیطی خیس و مرطوب گذاشته شده ، سپس به شکل سبد و کالاهای تزیینی بافته می شوند.

طرقبه در زمینه بافت سبد شهرت دارد. این سبدها کاربردهای زیادی دارند مانند سبد میوه ، گل ، خرید و سبد های آبکش میوه ، برنج و … . برای تهیه این سبدهای ارغوانی رنگ می توانید به بازار صنایع دستی طرقبه و شاندیز بروید.

سماور سازی

سماور واژه ای روسی به معنای خودجوش است. برای اولین بار توسط شاهرخ نوه ی نادر شاه افشار وارد ایران شد و تا مدت ها کالایی وارداتی بود. بعدها این هنر در میان عشایر و روستاییان رونق گرفت. سازندگان علاوه بر سماور ، وسایل مرتبط مانند لنگنچه ، پارچ و جام می سازند. مشهد یکی از تولید کنندگان سماور است و با عبور از بازارهای قدیمی مشهد سماورهایی با طرح و نقش و جنس های متفاوت می بینیم.

آینه کاری

یکی از هنرهای دستی که هر زائری آن را در حرم مطهر رضوی دیده و متحیر گشته ، آینه کاری دیوارهاست که درخشندگی خاصی به فضا می دهد. هنرمندان اشکال منظم آینه را در طرح های متنوع با اندازه های کوچک و بزرگ به منظور آراستن سطحی ایجاد می کنند. در نتیجه فضایی درخشان پدید می آید. رایج ترین طرح ها در این هنر شمسه ، گره ، ترنج ، نیم گره ، اسلیمی ، قطارسازی و تمونی است.

فیروزه تراشی

قدیمی ترین سنگ شناخته شده در دنیا فیروزه است. این سنگ قرن هاست که آدمیان را شیفته خود کرده. نیشابور مشهور به شهر فیروزه است و فیروزه تراشی هنری قدیمی است در استان خراسان که مشهد مقدس در این زمینه شهرتی خاص دارد. تراش فیروزه ایران همانند فیروزه اش در دنیا مرغوب است. فیروزه به شکل پیکانی و مسطح تراش می خورد که طرفداران زیادی دارد.

من اگر روزی به مشهد مقدس سفر کنم حتما به بازار رضا میروم و از کارگاه های تراش فیروزه بازدید می کنم، به شما هم پیشنهاد میدهم.

هنر دیگر مربوط به فیروزه ، فیروزه کوبی است که امروزه در اصفهان انجام میشود اما حدود 70 سال قبل هنرمندانی بودند که این کار را در مشهد انجام میدادند و بر روی زیوآلات همچون دستبند ، گردنبند ، گوشواره و… فیروزه کوبی می کردند.

منبع : نشاط آوران

سفر به مشهد مقدس برای من تداعی کننده حال و هوای خاص زائرانی است که در بازار های اطراف حرم به چشم میخورند. در این پست میخواهم سوغاتی های مشهور مشهد مقدس را برایتان معرفی کنم تا همزمان که از جاذبه های مشهد لذت می برید بهترین سوغاتی های مشهد را هم بشناسید.

مشهد، مرکز استانی است که تنوع زیادی از محصولات، کالاها و صنایع در آن میتوان دید و همه آنها در مراکز خرید شهر، عرضه می شوند. معمولا زائران پس از انجام زیارت، به دنبال خرید برای دوستان و اقوام خود هستند. خوشبختانه آنچه در ویترین مغازه ها به چشم میخورد تنوع زیادی دارد و میتوان برای هر سنی و سلیقه ای خرید کرد. بهترین سوغاتی های مشهد، زعفران، زرشک، خشکبار، جیلی بیلی، فیروزه، مهر و جانماز ، تسبیح ، نقل و نبات، عطریات هستند. در ادامه توضیح مختصری بیان کردم، که انتخاب و خرید راحتی داشته باشید.

زعفران، طلای سرخ

ارزشمندترین سوغاتی مشهد «زعفران» است. این محصول یکی از گرانبهاترین تولیدات کشاورزی کشور است، که خراسان بیشترین سهم را در تولید آن دارد. این محصول در بخش های مرکز و جنوب استان خراسان کشت میشود. مشهد بعنوان مرکز بسته بندی و صادرات این محصول ، ارائه دهنده ی زعفران در مدل ها و قیمت های مختلف است.

«زعفران» گلی با گلبرگ های ارغوانی و کلاله ای قرمز رنگ می باشد ، که کلاله ی خشک شده ی آن مورد استفاده قرار می گیرد.

رنگ زیبا، رایحه ی سحرانگیز، مزه ی فوق العاده ای که دارد، آن را مناسب استفاده برای چاشنی و رنگ غذا کرده است و در صنایع مختلف رنگ سازی ، نساجی و صنایع چرم کاربرد دارد. همچنین دارای خواص دارویی است که میتوانم به موارد زیر اشاره کند:

• درمان افسردگی(مهمترین)
• کنترل کلسترول و چربی خون
• شادی آور
• تقویت حافظه
• کاهش فشارخون
• جوانسازی پوست
• ضد سرطان بودن

زعفران مرغوب دارای رنگ قرمز تیره است و درصورت قرار گرفتن در آب ،دیررنگ خواهد بود.

اشکال عرضه این محصول بصورت درشت (پوشال)، ریز(سرگل)، دسته(دارای ریشه) می باشد. که محبوبترین آن پوشال است.

زرشک

در اکثر زعفران فروشی ها، زرشک هم بفروش می رسد. زائران این دو محصول را با هم خریداری می کنند. زرشک از محصولات کشاورزی جنوب خراسان است، و مرغوبترین آن را میتوان از مشهد مقدس تهیه کرد.

دو نوع رایج آن اناری و پفکی (برای مجالس) است. زرشک علاوه براینکه در طبخ غذاهای اصیل ایرانی استفاده می شود، خواص درمانی دارد که میتوانم به موارد زیر اشاره کنم:

• انطباق عروق
• تسکین درد کیسه صفرا
• افزایش اشتها
• افزایش ایمنی بدن در برابر بیماری های عفونی

یکی از اصیل ترین غذاهای ایرانی زرشک پلوست و محبوبیت زیادی دارد. زرشک و زعفران اصلی ترین مواد آن است و ترکیبشان از نظر بنده طعم فوق العاده ای دارد.

فیروزه، جواهرگران بها

با شنیدن اسم فیروزه، ویترین هایی که با انگشتر و زیورآلات ساخته شده از این سنگ گرانبها مزین شده اند بیاد می آورم، که نظر هر کسی را به خود جلب می کند. آنچه در مورد فیروزه میدانم این است که معروفترین معدن های فیروزه در استان خراسان واقع شده است، و شهر مقدس مشهد ، یکی از مراکز تراش فیروزه در دنیاست. بطوریکه مقدار زیادی فیروزه برای تراش از سایر نقاط دنیا به مشهد فرستاده می شود.

در بسیاری از روایات و احادیث همراه داشتن انگشتر فیروزه به خصوص برای آقایان توصیه شده است.

در دوران کوروش و داریوش بعنوان هدیه به دیگر سلاطین داده می شد. اروپاییان از آن به عنوان هدیه ای فراموش نشدنی یاد کرده اند. پیشنهاد میدهم بعنوان یک سوغاتی ارزشمند برای اقوام وخویشان خود بخرید.

مهمترین خواص درمانی این سنگ عبارتند از:

• تقویت چشم
• درمان بیماری های تنفسی
• درمان بیماری های روحی

یکی از مهمترین کاربرد های فیروزه که زیاد شنیده ام دفع چشم زخم و حفاظت در برابر نیروهای منفی است. سنگ فیروزه مظهر عشق، دوستی، خوش یمنی ، آرامش است.

نیشابور معدن مرغوبترین سنگ های فیروزه است، که رنگ آبی سیر و سختی بالایی دارد. رنگ پریدگی و وجودناخالصی و افزایش رنگ سبز کیفیت پایین آن را نشان میدهد. تراش های فیروزه معمولا به صورت کبوچان ، دانه تسبیحی و فانتزی است.

خشکبار

در میان مغازه های متنوع، فروشگاه های وسوسه برانگیزی به چشم میخورند، که ظرف هایی پر از برگه های مختلف، آلوچه ، میوه های خشک ، نخود و کشمش، گردو، پسته و…. در معرض دید گذاشته اند و کمتر کسی میتواند بی تفاوت از کنار آن ها عبور کند. آجیل و خشکبار در فرهنگ مردم ایران مخصوصا مشهد جایگاه ویژه ای دارد، و به دلیل مغذی بودن و پروتئینی که دارد، برای همه سنین توصیه میشود.

محصولات عرضه شده شامل نخود و کشمش، بادام ، فندق و پسته، انواع تخمه، بادام هندی و زمینی، انجیر خشک، برگه هلو، برگه زرد آلو ،عناب ، لواشک، آلوچه و انواع میوه های خشک شده است. از نظر بنده محبوبترین اینها لواشک و برگه ی میوه هاست.

نبات و نقل

نبات کریستال های زیبایی است که از تبلور اب و شکر بدست می آید. نبات ها به دو شکل در دسترس هستند شاخه نبات برای تزیین سفره هفت سین و عقد ، نبات چوبی برای مصرف خوراکی . نبات بسیار مقوی و شادی آور است و در درمان دل درد موثر است.

نبات با طعم های زعفرانی، دارچینی ، زیره ، لیمویی، گل محمدی، نعنایی، آویشن در مغازه های اطراف حرم به چشم میخورد، و میتوانیم بعنوان یک سوغاتی متبرک با خود ببریم.

نقل فراورده ی دیگری از شکر است که مصرف در کنار چایی خالی از لطف نیست و در طعم های گردویی، کاکائوی، نارگیلی، هل، گلاب، زعفرانی میتوان تهیه کرد.

مهر ، جانماز و تسبیح

فضای معنوی و روحانی حرم مطهر، بر حال و هوای اکثر مغازه های اطراف تاثیر گذاشته است، و میتوانیم مهر ، جانماز و تسبیح در آنجا پیدا کنیم . بیشتر زائران حتما مهر، تسبیح و جانماز برای تبرک می خرند.

مهرها معمولا در شکل ها و سایزهای مختلف ،در دسترس هستند.

تسبیح که جایگاه ویژه ای در تمام ادیان دارد با جنس های مختلفی همچون شاه مقصود ، انواع عقیق، دلربا، فیروزه ، کهربا ارائه می شود.

جانماز و سجاده ها بیشتر از جنس ترمه و مخمل گلدوزی شده کاشان دوخته شده است و در قیمت های مختلف خریداری میشوند.

جیلی بیلی

تا مدت ها این نام برایم تعریف خاصی نداشت ، تا اینکه در مشهد شکلات های رنگی دیدم که در اصل پاستیل هایی بود با رنگ و طعم های مختلف و در آنجا تولید می شدند. این مهره های رنگی بخاطر تنوع رنگ و طعم، جذابیت خاصی برای بچه ها و حتی بزرگتر ها دارند. از جیلی بیلی میتوان بعنوان یک خوراکی مقوی و پروتئین دار استفاده کرد. این شکلات به نظر من یکی از قشنگترین سوغاتی ها برای بچه هاست .

تا جایی که اطلاع دارم علاوه بر مصرف خوراکی میتوانیم برای تزیین غذا و دسر استفاده کنیم.

عطریات

استفاده از عطر یکی از موارد توصیه شده در اسلام است ، در نتیجه زائران قبل از تشرف استفاده می کنند. به همین دلیل اکثر مغازه های اطراف حرم نمایشگاه عطریات مختلف با رایحه های گل مریم، بهارنارنج، گل یخ، گل سنجد، یاس سفید و … هستند. که بهترین آنها عطر حرم، عطر گل محمد، عطر یاس هستند. فکر می کنم عطر حرم و عطر یاس ، میواند یادآور حال و هوای حرم امام رضا (ع) باشد.

منبع : نشاط آوران